De laatste tijd verschijnen er met enige regelmaat berichten in de pers dat ziekenhuizen steun zoeken bij gemeentes of provincies om hun investeringsplannen financierbaar te maken. Deze discussie speelt in Limburg maar nu ook in het oosten van het land. En er zijn signalen dat sommige decentrale overheden gevoelig zijn om de gevraagde financiële steun daadwerkelijk te verlenen. Bijvoorbeeld door het verstrekken van een achtergestelde lening. Op het eerste gezicht lijkt het verlenen van financiële steun door een gemeente of provincie een maatschappelijk goede en nastrevenswaardige zaak. De redenering erachter is meestal dat een essentiële voorziening voor de burgers van een gemeente in stand wordt gehouden. Een voorziening die ook nog eens werkgelegenheid biedt aan velen. Hoe zou je daar nu tegen kunnen zijn?
Persoonlijk vind ik financiële steunverlening door decentrale overheden aan ziekenhuizen een uitermate ongewenste zaak. Waarom? Omdat door die steun van een lokale of provinciale overheid een ziekenhuis met een investeringsplan dat in de kern niet robuust is toch financiering zou kunnen krijgen van een bank. Dat kan ertoe leiden dat de bestaande overcapaciteit aan ziekenhuisvoorzieningen in Nederland onnodig in stand wordt gehouden. Het doorkruist ook de ontwikkeling dat de centrale overheid partijen in het veld (zorgverzekeraars, ziekenhuizen en medisch specialisten) stimuleert meer waarde te creëren voor iedere euro die wordt uitgegeven in de ziekenhuiszorg. Dat impliceert onder andere dat onnodige en ook zeer kostbare ziekenhuisinfrastructuur wordt afgebouwd. En een dergelijke sanering is in het belang van ons allen, want de kosten van de gezondheidszorg stijgen veel harder dan onze macro-economie bij kan houden. Zelfs in het geval dat onze economie weer serieus zou aantrekken. En dat is absoluut niet vanzelfsprekend. De middelen die we hebben, kunnen we dan ook beter aanwenden voor goede zorg dan voor de ontwikkeling van overbodige infrastructuur.
Minder kosten, meer kwaliteit
Uit de literatuur blijkt dat een zorgvuldiger concentratie en spreiding van medische functies niet alleen bijdraagt aan beheersing van de kosten in de zorg, maar ook meer kwaliteit van zorg oplevert. Praktisch vertaald zal dat in Nederland leiden tot een kleiner aantal grote ziekenhuisvoorzieningen. Dat kan iets langere reistijden voor patiënten met zich meebrengen. Maar waar hebben we het dan over in ons kikkerlandje? Zeker als je weet dat de kwaliteit van de geboden zorg dan gemiddeld beter zal zijn.
Een ziekenhuis met een goede visie en een uitgekiende strategie, waar de medisch specialisten zich echt aan willen committeren, moet in staat zijn tot het maken van goede meerjarenafspraken met zijn zorgverzekeraars. Daarmee is normaal gesproken voldoende fundament aanwezig voor het verkrijgen van financiering van banken voor de benodigde investeringen.
Koude kermis
Gemeentes en politici die denken hun burgers te helpen door financiële steun aan een ziekenhuis te verlenen zouden wel eens van een koude kermis kunnen thuiskomen. Ziekenhuizen die op die wijze overeind gehouden worden zouden namelijk wel eens de voetbalclubs van de toekomst kunnen worden.
Michel van Schaik, directeur gezondheidszorg Rabobank Nederland
A Rob: Michel vindt dat de lokale overheden zijn werk niet moeten afpakken. Daar kan ik wel inkomen. Negeer de drogredenen en het lijkt redelijk om te stellen dat deze vorm van concurrentie onwenselijk is.
Lokale overheden hebben nu eenmaal een ander belang dan de centrale overheid. Dat is de bestaansreden van die bestuurslaag. En vanuit die lokale belangen is hun handelen heel goed te begrijpen. Verder herinner ik mij tal van rapporten die beweerden dat de concurrentie juist wat overcapaciteit vereist… Ook de referentie naar literatuur waaruit zou blijken dat een grotere concentratie zou leiden tot lagere kosten is vreemd. Als er iets steeds blijkt uit de (inter)nationale literatuur (zie Blank), dan is het wel dat ziekenhuizen met meer dan 400 bedden duurder zijn. Goed, dat kan zijn omdat ze betere en complexere zorg verlenen en daardoor ziekere patiënten behandelen, daar wordt niet voor gecorrigeerd. Maar stellen dat grotere concentratie leidt tot lagere kosten is wel de wereld op zijn kop.