Het Centraal Planbureau voorspelde onlangs een groei van 3,4 procent per jaar exclusief inflatie voor de macro-zorgkosten over de periode 2018-2021. Als dat gebeurt, blijft de koopkracht van de burgers over die periode onveranderd en kunnen andere departementen dan VWS hun uitgaven niet verhogen. Er is dan evenmin extra geld beschikbaar om de gevolgen op te vangen van een Brexit, een nieuwe schuldencrisis, aanhoudende terroristische dreiging en een economische crisis in China. Die 3,4 procent is daarom een illusie. Want er moet toch ook extra geld komen voor andere vormen van besteding van het nationaal inkomen. Die voorspelde jaarlijkse 3,4 procent groei wordt volgens het Cpb voor een deel veroorzaakt door de groei en veroudering van de bevolking (circa 1 procent), voor een ander deel (0,7procent) door salarisstijgingen (die in de zorg zwaarder doorwerken), door een hogere algemene welvaart (0,7 procent) en verder door nieuwe diagnostiek en behandelmethoden (circa 1procent).
Ik schat in dat de nieuwe regering en parlement in de periode 2018-2021 een groei van 1 procent wél accepteren. Immers dan kunnen zij stellen dat de kwaliteit van zorg in die periode gelijk blijft en niet door veroudering wordt aangetast. De zorgsector zal graag een bestuurlijk akkoord hierover sluiten met de opvolger van Edith Schippers: de sector heeft dan in ieder geval iets.
De resterende groei van de zorgkosten is op te vangen door het stimuleren van:
1. Gezonder gedrag van de bevolking waardoor de vraag naar zorg omlaag gaat. Dat dit kan, bewijzen programma’s in het Zweedse Jönkoping, het Duitse Kinzigtal, het Zuid-Engelse Torbay, het Nieuw-Zeelandse Cantebury, het NUKA-programma in Alaska en het Vitality Health Promotion Program in Zuid Afrika Substitutie van tweedelijnszorg naar eerstelijnszorg op alle fronten: van specialist naar huisarts, van psychiatrisch ziekenhuis naar POH’s voor de ggz en van verpleeg- en verzorgingshuis naar wijkverpleegkundigen en casemanagers dementie. Op de terreinen van diagnostiek, behandeling en verzorging thuis is hier nog veel te winnen.
2. Populatiegebonden bekostiging met een extra financiële prikkel voor innovatie en het bereiken van een kwaliteitsnorm. Dan ontstaat er financiële gerichtheid om de populatie zo gezond mogelijk te houden, te innoveren en kwaliteit van zorg te leveren. Want: waar je voor betaalt, daar krijg je veel van. Het Alternative Quality Contract (AQC), afkomstig uit de Verenigde Staten, is hiervan het leidende wereldvoorbeeld. Zorgverzekeraar Blue Cross Blue Shield van de staat Massachusetts heeft het in 2009 ontworpen. Reeds in de eerste twee jaren leidde het AQC tot verlaging van het zorggebruik en verhoging van de kwaliteit van zorg.
Kom op, leidinggevenden in de zorg, in politieke partijen, bij zorgverzekeraars, bij zorgaanbieders, in onderzoeksinstellingen en in de patiëntenbeweging: laten we gezamenlijk proberen een groei van 1 procent veilig te stellen en beleid te voeren dat gericht is op gezonder gedrag, substitutie en populatiegebonden bekostiging.
Guus Schrijvers, auteur van het boek The ABC of Integrated Care dat eind 2016 verschijnt.
