Wachtlijsten in de zorg zijn mooie dingen. In afwezigheid van prijsprikkels is het een goede indicator voor relatieve schaarste. Ze bieden mogelijkheden voor prioritering en fungeren als rem op onnodige zorgconsumptie. De kritiek op wachtlijsten is dan ook in zijn algemeenheid ongegrond. Een zorgsysteem kan ­simpelweg niet functioneren zonder wachtlijsten of wordt ­uitzonderlijk inefficiënt of duur.

Irritant

Wachtlijsten zijn ook bloedirritant. In het publieke debat kennen we deze discussie vooral vanuit het perspectief van de mensen die op wachtlijsten staan. Je zult maar kampen met angst, depressie of een persoonlijkheidsstoornis. Het wachten maakt je echt niet beter. Nog schrijnender zijn wachtlijsten voor aandoeningen die eigenlijk geen wachten dulden. Het kan dan zijn dat je zomaar dood gaat door het wachten, bijvoorbeeld omdat er geen orgaan beschikbaar is.

Minder bekend is dat wachtlijsten ook irritant zijn voor verzekeraars. Zorgverzekeraars hebben een wettelijk verankerde zorgplicht, wat betekent dat zij moeten zorgen dat iedere verzekerde binnen een redelijke tijd en afstand de zorg kan krijgen die nodig is. Wachtlijsten kunnen die zorgplicht uiteraard frustreren. Boze Kamerleden wijzen dan al snel met hun strenge vingertjes richting verzekeraars die er maar niet in slagen die wachtlijsten terug te dringen.

Vervuiling

En dat zou zomaar waar kunnen zijn. Maar ook zomaar niet. Wachtlijsten zijn namelijk gigantisch vervuild. Vervuiling nummer 1 komt doordat mensen op verschillende wachtlijsten staan. Vervuiling nummer 2 ontstaat door mensen die op een wachtlijst staan maar ondertussen bedacht hebben dat ze niet in aanmerking (willen) komen voor een behandeling. Vervuiling nummer 3 ontstaat doordat een verzekeraar niet weet welke verzekerden van hem zijn en welke van een concurrent op een wachtlijst. Vervuiling nummer 4 is helemaal vervelend. Zorginstellingen gaan wachtlijsten niet delen of met elkaar afstemmen. Zo kan het gebeuren dat mensen op wachtlijsten niet naar een concurrent worden doorverwezen terwijl daar wel capaciteit is.

Deze vervuilingen zijn niet alleen irritant voor ­verzekeraars en patiënten. Het betekent dat wachtlijsten niet langer de gunstige rol kunnen vervullen die ze in theorie zouden kunnen vervullen. We hebben immers geen idee of een wachtlijst een indicatie is voor schaarste. Voor hetzelfde geld is het een spooklijst vol zorgzombies waar geen enkel signaal van uitgaat.

Schoonmaakdag

Op 18 maart was het de nationale schoonmaakdag. Burgers staken de handen uit de mouwen om zwerfafval te verwijderen zodat we weer schoon verder kunnen. Laten we dat goede idee ook hier toepassen. Als we verzekeraars geloofwaardig willen aanspreken op het reduceren van wachtlijsten wordt het tijd voor een nationale schoonmaakdag voor wachtlijsten. Zorgzombies zijn voor griezelfilms en niet voor het leveren van tijdige goede zorg.