In het zicht van de verkiezingen verfoeien steeds meer politici de marktwerking in de zorg. Wij Nederlanders zouden zelfs massaal van de marktwerking af willen. Zorginkoop is in een slecht daglicht komen te staan. Dat is jammer, want zorgaanbieders en zorgverzekeraars leren het inkoopspel net lekker te spelen.

Inkooponderhandelingen
Dat ondervond de Raad van State die op ‘safari’ ging in zorgland en daar onlangs een rapport over schreef. Zorgverzekeraars geven aan dat alle ziekenhuizen in hun offertes op het groeipercentage uit het hoofdlijnenakkoord gaan zitten of erboven. Zorgverzekeraars steken substantieel lager in en proberen de financiële kaders te bewaken. Ziekenhuizen rekken de onderhandelingen zo lang mogelijk, zorgverzekeraars doen net of alle ziekenhuizen al zijn gecontracteerd om niet te worden gegijzeld. Uiteindelijk komen ze er allemaal uit. Het is tenslotte ook een spel. 

Zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars zijn niet zo naar als ze worden voorgesteld. Ze letten dus minder op kwaliteit als ze van de overheid zouden moeten, maar onderhandelen keihard over geld. Is dat erg? Nee, gelijk hebben ze. Het is tenslotte ons geld en daar mag best voorzichtig mee worden omgesprongen. Fijn dat zorgverzekeraars die taak namens de verzekerden op zich nemen. Slechts weinig burgers zouden dat zelf kunnen. Zorgbemiddeling, daar doen verzekeraars ook aan. Handig als je zo snel mogelijk aan de beurt wilt zijn en zelf onvoldoende tijd of invloed hebt om dit te regelen. Kwaliteitsprojecten beginnen sinds een paar jaar echt van de grond te komen. VGZ draagt ziekenhuizen een krimpscenario op en dwingt hen daarmee kritisch naar hun zorgaanbod te kijken. Doelmatigheid wordt beloond. CZ is druk met het benchmarken van ziekenhuizen in zijn deel van de markt. Zilveren Kruis heeft eigen kwaliteitsprojecten. Menzis tracht werk te maken van substitutie naar de eerste lijn in meerjarige contracten, Zorg en Zekerheid is goed bezig in de eigen Leidse regio. Zorgaanbieders en professionals werken hier over het algemeen graag aan mee. Het helpt om een betere concurrentiepositie te krijgen en het stimuleert medisch specialisten en andere professionals om te excelleren.

Contracteringscircus
Wat is hier mis mee? Een heleboel blijkbaar, want veel politieke partijen vinden dat ‘alles anders’ moet in de zorg. Zorg moet weer – hé, hoe toevallig- in handen van de overheid komen. Men wil af van het jaarlijkse contracteringscircus en de geldverslindende marketingcampagnes van zorgverzekeraars. In het Nationale Zorgfonds is dat niet meer nodig. Betekent wel dat burgers geen enkele keuze meer hebben en niet meer van zorgverzekeraar kunnen wisselen als ze niet tevreden zijn. Wie wel eens een klacht heeft ingediend bij een overheidsinstantie weet dat deze procedures een hoog ‘kastje naar de muurgehalte’ hebben.

Nationaal Zorgfonds
Het Nationale Zorgfonds stelt een groot zorgbudget samen en verdeelt dat eerlijk per regio op basis van de ‘zorgbehoefte van de inwoners’. Iedere regio heeft een aparte groep deskundigen ingesteld die bepaalt waar het geld naartoe gaat. Het lijkt mij dat burgers sterk afhankelijk worden van zo’n regionale club. Wonen er veel mensen met diabetes maar heb jij toevallig prostaatkanker, dan zal er minder geld naar jouw aandoening gaan. En hoe zit het met keuzes? Mag je dan nog wel naar een ziekenhuis buiten de regio, dat toevallig erg goed is in prostaatkankerbehandelingen? Dure geneesmiddelen: worden die allemaal betaald? Of gaat dat ook per regio en heb je pech als er om je heen toevallig veel borstkanker voorkomt?

Zorgkwaliteit
Wie maalt er nog om kwaliteit? Want er is een budget, iedereen zal zijn deel van het budget zo efficiënt mogelijk willen besteden. Investeren in kwaliteit kost geld, later volgen de opbrengsten. De Algemene Rekenkamer moet toezicht gaan houden. Als niemand meer wordt afgerekend op kwaliteit, wie is er dan nog gemotiveerd om kwaliteit blijvend te verbeteren? Blijft er voldoende uitdaging over voor de mensen die in de zorg werken? Kortom: blijft de Nederlandse gezondheidszorg nog wel bovenaan staan op de internationale kwaliteitslijstjes?

Bureaucratie
De regionale zorgfondsen zien er uit als stichtingen met als leden alle zorgaanbieders, patiëntenverenigingen en gemeenten. Lijkt mij geen oplossing voor de bureaucratie waar iedereen de laatste jaren zo over klaagt. Het ziet er eerder naar uit dat er een ander soort bureaucratie voor in de plaats komt. Van die vermaledijde consultants en adviesbureaus, zoals de initiatiefnemers van het Nationaal Zorgfonds ze zien, zijn we vast nog niet af. Er zal heel wat hulp nodig zijn om een dergelijk stelsel te implementeren.

Houdbaarheid
Vooralsnog zijn er best voordelen aan een Nationaal Zorgfonds maar ook nadelen. Zoals ieder stelsel zijn voor- en nadelen heeft. Om daar nu via een miljardenverslindende operatie het stelsel voor om te gooien? Dan kunnen we ons geld beter besteden aan het verbeteren van het huidige systeem.