Tussen Goes en Terneuzen ligt thans de Westerscheldetunnel. De twee ziekenhuizen liggen op een half uur rijden van elkaar. Beide zijn te klein om voort te bestaan: ze halen een aantal volumenormen niet. De diensten draaien met een kleine medische staf is niet vol te houden. In Terneuzen werken tal van specialisten in deeltijd met een aanstelling bij Belgische ziekenhuizen. Zij verwijzen hun patiënten veelal daar naartoe. De specialisten in het ADRZ zijn, zwart-wit gezegd, op het Erasmus MC te Rotterdam georiënteerd. Daar opgeleid en bekend verwijzen zij makkelijker daarheen.

Hoe het tij te keren?
De afgelopen jaren was er veel onzekerheid over de twee ziekenhuizen. Ze kwamen veel geld te kort. De kwaliteit stond onder druk. Hoe het tij te keren? Deze vraag stond begin maart centraal op een symposium in Middelburg. Honderdtachtig professionals kwamen bijeen ter ere van het afscheid van Viazorg-directeur Joost Naafs, die zich jaren heeft bekommerd om de toekomst van de Zeeuwse zorg. Aanwezig waren allerlei deelnemers uit de caresector. Zij maken zich zorgen, zo bleek, over hun cliënten die vaak ook grootgebruikers zijn van specialistische zorg. Het symposium stond onder leiding van ondergetekende.

Vier opties
Het Zeeuwse vraagstuk is niet uniek. In alle Nederlandse regio’s komt het voor dat ziekenhuizen en medisch-specialistische bedrijven (msb’s) vanwege hun voortbestaan moeten fuseren en dat groepen specialisten dat niet willen. De gedragseconomie biedt vier opties aan raden van bestuur van ziekenhuizen en de genoemde bedrijven met onwillige specialisten.

1 Onder druk wordt alles vloeibaar
Het komt voor dat concurrerende medisch-specialistische bedrijven over hun cultuurverschillen en belangentegenstellingen heen stappen vanwege de economische noodzaak. Dit vereist van raden van bestuur dat zij steeds opnieuw die noodzaak benadrukken. In Zeeland gebeurt dit met succes. Diverse Terneuzense en Goese maatschappen hebben zich verenigd. Maar een fusie van de medisch-specialistische bedrijven in de ziekenhuizen is nog een stap te ver.

2 Trap schoonvegen van boven naar beneden
Er gingen verscheidene  jaren voorbij voordat in de Domstad het Academisch Ziekenhuis Utrecht, het Wilhelmina Kinderziekenhuis en de Medische Faculteit Utrecht de patiëntenzorg integreerden. Eerst fuseerden de raden van bestuur bestuurlijk, daarna volgden afdelingen als financiën, ict en personeelszaken. Uiteindelijk werden gezamenlijke divisies van specialisten gecreëerd. Want toen was voor iedereen duidelijk dat terugkeer naar de driedeling niet meer aan de orde was.
In Zeeland moeten eind 2016 onomkeerbare besluiten zijn genomen. Een optie is om te starten met een bestuurlijke fusie van ZorgSaam en ADRZ en met de integratie van ondersteunende diensten.

3 De zorgverzekeraar en de geldkraan
CZ is de dominante zorgverzekeraar in Zeeland. Die zou bij geïntegreerde msb’s meer zorg kunnen inkopen dan toen de msb’s nog niet geïntegreerd waren. Voorwaarde is wel dat er een medisch beleidsplan van de samengevoegde msb’s ligt voor de toekomst. De gedragseconomie leert dat een kleine financiële verbetering voor specialisten en ziekenhuizen een groot effect heeft.

4 Het faillissement van de ziekenhuizen
Als dit jaar de Zeeuwse ziekenhuizen en medisch-specialistische bedrijven geen strategische besluiten nemen, is een faillissement het gevolg waar iedereen voor vreest: minister Schippers, CZ, de raden van bestuur, de vakbonden, de gemeentebesturen en ook het provinciebestuur van Zeeland. Dan staan alle toelatingscontracten voor specialisten en alle arbeidscontracten op losse schroeven. Wat resteert, zijn buitenpoliklinieken van ziekenhuizen uit België, Roosendaal en Rotterdam. Wellicht gaan enkele nieuwe zbc’s van start.

Tot slot
Op de bijeenkomst begin maart uitten de aanwezigen de vurige wens om te komen tot geïntegreerde specialistische zorg ten zuiden en ten noorden van de Westerschelde. De Zeeuwse specialisten en raden van bestuur worstelen nu, maar zij kunnen boven komen met behulp van de eerste drie opties.