De daarop gebaseerde oplossing ZGP’s te dwingen toch in de grote instellingen te gaan werken helpt de patiënt niet. Het lost de wachtlijsten niet op maar werkt contraproductief.  De ZGP’s zijn namelijk niet het probleem maar een deel van de oplossing.

Lichte en complexe problematiek

Koolman stelt dat ZGP’s vooral lichte problemen behandelen en dat alleen instellingen specialistische behandeling bieden aan patiënten met complexe problemen. Dit is een vooroordeel dat vaak herhaald wordt.  Onderbouwing ontbreekt.

Hoe zit het? ZGP’s zijn psychiaters met een ‘eigen praktijk’. Zij behandelen patiënten met psychiatrische stoornissen zoals bijvoorbeeld ernstige depressies, trauma, persoonlijkheidsstoornissen of autisme en vaak combinaties daarvan. Dat zijn geen lichte problemen. Je zal het maar hebben.

ZGP’s bieden net als instellingspsychiaters  specialistische behandelingen aan complexe patiënten. Sommige ZGP’s werken multidisciplinair, in samenwerking met psychologen en SPV-en, anderen werken in een solopraktijk. Velen schrijven medicatie voor aan patiënten van vrijgevestigde gz-psychologen, psychotherapeuten en klinisch psychologen en bieden hun consultatie aan. Zo kunnen die psychologen complexere patiënten behandelen. Als ZGP’s hun praktijk stoppen moeten zowel hun eigen patiënten als die van de psychologen die ze ondersteunen zich aanmelden bij de instellingen waar al lange wachttijden zijn.

Mensen kunnen kiezen of ze behandeld willen worden in een grote instelling of in een kleinere praktijk.  Een deel van de patiënten kiest met hun complexe problemen juist voor een ZGP, omdat ze zich niet goed geholpen voelen in een instelling. Bijvoorbeeld omdat ze het aanbod in een instelling te versnipperd vinden of het vanuit hun problematiek niet goed verdragen met steeds weer andere hulpverleners te maken te krijgen. Ze haken dan af. Het is dus goed dat ze die keuzemogelijkheid hebben.

Of patiënten in grote instellingen complexer zijn dan in de ZGP praktijk is onbekend want niet onderzocht. Het is dus een aanname, niet gebaseerd op  objectieve cijfers. Beleid hierop maken is voorbarig.

ZGP’s en avond-, nacht- en weekenddiensten (ANW)

Gesteld wordt dat ZGP’s geen ANW-diensten willen doen en dat het daarom verplicht moet worden gesteld. Nuancering is hier op zijn plaats. Meerdere ZGP’s draaien al mee in de ANW-diensten van instellingen; een kwart van de ZGP’s werkt namelijk ook in loondienst bij een instelling (Intern NVvP-onderzoek: Leden enquête afdeling ZGP, 2018). Anderen doen vrijwillig mee omdat ze het leuk werk vinden of omdat ze zich verantwoordelijk voelen. Een deel van de ZGP’s werkt door na het  pensioen en is vanwege hun leeftijd vrijgesteld van ANW-diensten.

Dat diensten doen geen herregistratie-eis is voor psychiaters heeft niets te maken met het feit dat een dergelijke eis niet populair is. De herregistratie-eisen zijn bedoeld voor het bewaken van kwaliteit, niet voor het oplossen van schaarste of arbeidsmarktproblemen.

Inperken ongecontracteerde zorg

Koolman stelt voor de mogelijkheid om ongecontracteerd te werken te beperken. Dat zou volgens hem helpen de ZGP’s de instellingen weer in te krijgen. Die stellingname is verwarrend. Er zijn namelijk zowel instellingen als ZGP’s zonder contract.

Het afschaffen van artikel 13 van de zorgverzekeringswet, dat vrije artsenkeuze regelt, raakt aan veel meer dan het psychiatertekort in de instellingen en verdient een aparte discussie. Het zal ZGP’s niet in grote getale ‘terugjagen’ naar de instellingen. 74 procent van de ZGP’s werkt namelijk met contracten (Intern NVvP-onderzoek: Leden enquête afdeling ZGP, 2018). In 2019 namen vrijgevestigde psychiaters slechts 6 procent van de niet gecontracteerde zorg voor hun rekening (Vektis).

Wat vindt de NVvP?

De psychiater staat voor specialistische behandeling van de meest complexe patiënten. Dat kan in verschillende werksettingen, en niet alleen in een instelling. Alle psychiaters willen goede patiëntenzorg bieden.

Wat doet de NVvP?

• We pleiten voor verbetering van werkomstandigheden in instellingen, waaronder inspraak en vermindering van administratie- en regeldruk
• We willen meewerken aan onderzoek naar zorgzwaarte, mits de privacy goed geregeld is. Zo kunnen we beter onderscheid maken tussen lichtere en zwaardere patiënten groepen en de psychiater passend inzetten.
• We werken samen met De Nederlandse ggz om te zoeken naar oplossingen voor de tekorten in de 24-uurs beschikbaarheid. Om te zorgen dat de lasten van de ANW niet op de schouders van een te kleine groep psychiaters ligt.

Een gezond en aantrekkelijk werkklimaat, waarin psychiaters hun tijd optimaal aan patiënten kunnen besteden èn vertrouwen in de hele beroepsgroep vormen samen de basis voor goede zorg en kortere wachtlijsten.

Natasja van de Weg

Bestuurslid NVvP, ZGP