De nieuwe wetgeving die jaarlijks wordt ingevoerd, vergt veel van zorginstellingen. Zo moeten ze dit jaar bijvoorbeeld de maximum bezoldiging verlagen, de arbeidsverhoudingen met zelfstandigen opnieuw fiscaal beoordelen, datalekken verplicht melden, verplicht een interne klokkenluidersregeling invoeren, het werkverleden voor nieuwe zorgverleners nagaan en ontslag wegens ernstig disfunctioneren melden bij de IGZ. Zorgaanbieders moeten daarom alle zeilen bijzetten op het gebied van compliance. Bij non-compliance kunnen zorginstellingen het vertrouwen van de patiënt kwijtraken. Ook kunnen er zware sancties, zoals boetes, van de verschillende toezichthouders volgen. Compliance is kortom een belangrijke pijler, niet alleen voor het vertrouwen van de patiënt, maar ook van de toezichthouder.

IGZ, NZa en ACM onderstrepen belang van compliance
Recentelijk is een interview gepubliceerd met de (oud) voorzitters van de NZa en ACM en de inspecteur-generaal van de IGZ over het belang van compliance in de zorg. ‘Compliance gaat verder dan ‘voldoen aan wet- en regelgeving’, zegt Ronnie van Diemen, inspecteur-generaal van de IGZ. ‘Voor mij gaat compliance om de integrale benadering, vooruitkijkend vanuit en lerend van het hier en nu wat voor de zorginstellingen nodig is.’ Door de transitie naar gereguleerde marktwerking heeft compliance niet alleen betrekking op zorgregelgeving, maar ook in toenemende mate op economische regelgeving, zoals de Mededingingswet. ‘Vroeger was men echt onbewust onbekwaam, zoals dat heet’, vertelt Chris Fonteijn, bestuursvoorzitter van de ACM. ‘We zijn toen veel bezig geweest met uitleg van de regelgeving. Daarna kwam een periode waarin men heel goed wist waar het om ging, maar men zogenaamd onbekwaam was. Nu zie je dat zorgbestuurders de regelgeving steeds beter op de radar hebben.’ Een volgende stap is dat zorgbestuurders zich terdege bewust worden van het doel en het belang van de toepasselijke wetten en regels en hierop hun eigen visie ontwikkelen. ‘Voor ons is de kern dat mensen moeten begrijpen waarom ze aan een norm moeten voldoen’, licht Maarten Ruys, oud interim-voorzitter van de NZa, toe.

Compliance is de verantwoordelijkheid van zorgbestuurder
De toezichthouders kunnen een rol spelen in het verwezenlijken van compliance, maar het is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de zorgbestuurders: ‘Wij geven voorlichting, maar het is aan de partijen zelf om de verantwoordelijkheid te nemen. Wij gaan niet op de stoel van de bestuurder zitten’, aldus Maarten Ruys. Zorgbestuurders zorgen voor de juiste toon aan de top en die toon moet vervolgens weerklank vinden bij alle zorgprofessionals. De interne toezichthouder kan hierin nog een belangrijkere rol gaan spelen, vindt Chris Fonteijn: ‘Ik wil ook aandacht schenken aan de rol van de interne toezichthouders. Ik mis nogal eens dat de daartoe aangewezen interne toezichthouders daarin hun verantwoordelijkheid nemen.’

De gevolgen van non-compliance zijn groot
Hoewel alle zorginstellingen worden geacht de wet- en regelgeving te kennen en zorgvuldig na te leven, is de praktijk weerbarstiger. Misstanden hebben in het verleden desastreuse gevolgen gehad voor patiënten, personeelsleden, bestuurders en andere stakeholders en daarmee voor de reputatie van de zorginstelling. Bij misstanden zijn de media en de publieke opinie genadeloos en schromen toezichthouders niet om hard op te treden. De effectiviteit van het toezicht staat daarbij voorop. Maar malafide gedrag wordt niet getolereerd, waarschuwt Chris Fonteijn. ‘Partijen moeten weten dat je als toezichthouder durft en kunt slaan.’

Veranker compliance in uw zorginstelling
Voor de verwezenlijking van compliance is praktische en toekomstgerichte interne regelgeving essentieel. Risico’s moeten zorgvuldig en geïntegreerd in kaart worden gebracht en zo veel mogelijk beheersbaar worden gemaakt. Het lerend en corrigerend vermogen van een zorginstelling is daarbij van groot belang. Ronnie van Diemen: ‘De zorg is zo dynamisch geworden, met de introductie van marktwerking en alle andere veranderingen, dat je niet meer 25 jaar op je stoel kunt zitten en een ziekenhuis leiden.’ Een goede, pro-actieve compliance officer kan in dit kader een belangrijk verschil maken.

Marije Louisse en Marc Wiggers, advocaten Zorgteam Loyens & Loeff N.V.