Het hele proces was bureaucratisch uit de bocht gevlogen, vertelde Beth Lilja, directeur van het Deense instituut voor patiëntveiligheid, in een interview met Zorgvisie op een kwaliteitscongres in Londen. ‘Het papierwerk is toegenomen als een sneeuwbal die naar beneden rolt en groeit en groeit. Medisch specialisten en verpleegkundigen klaagden steen en been dat zij geen tijd meer hadden voor patiëntenzorg en innovatie.’

Het nut van accreditatie

De Denen vinden niet dat accreditatie een zinloze exercitie is. Volgens Lilja helpt accreditatie ziekenhuizen hun werkprocessen zodanig te regelen dat de voorwaarden voor verantwoorde zorg aanwezig zijn. Het zorgpersoneel werkt met de juiste richtlijnen en protocollen. De bezetting op afdelingen is in orde. Ziekenhuizen met een accreditatie hebben hun zaakjes organisatorisch op orde. Het fundament voor goede en veilige zorg is gelegd. Maar of die ook wordt geleverd, dat is nog maar de vraag.

Kwaliteitsverbetering als alternatief

De beperking van accreditatie is dat het niet tot kwaliteitsverbetering leidt. Dat is wat de Denen goed in de gaten hebben. Vijf Deense ziekenhuizen laten zien dat het ook anders kan. Met een kwaliteitsprogramma van het Institute for Health Improvement (IHI) in Boston behalen ze opvallende resultaten. In de ziekenhuizen daalt de vermijdbare sterfte en zijn er minder complicaties, heropnames en ziekenhuisinfecties. Die programma’s leveren medisch specialisten ook registratielast op. Maar die laten zien wat de medische uitkomsten zijn van hun eigen behandelingen ten opzichte van die in de andere ziekenhuizen. Dat is belangrijke spiegelinformatie waarmee ze aan de slag kunnen om hun eigen zorg te verbeteren. Op deze manier hebben de urologen van de Martini Klinik in Hamburg in amper tien jaar tijd de kwaliteit van zorg spectaculair verbeterd. Uitkomsten meten, analyseren en verbeteren. Voor medisch specialisten is het inspirerend als ze zien dat hun uitkomsten beter worden.

Accreditatie als fundament

Alle Deense ziekenhuizen zullen in het kader van het Deense nationale kwaliteitsprogramma zelf moeten invullen waarop ze gaan focussen. Ze krijgen vrijheid, maar ze zullen zich wel moeten verantwoorden over de resultaten. Het is geen vrijblijvende exercitie. Accreditatie zorgt dus voor een goed fundament. Kwaliteitsverbetering is de volgende stap.

Zinloze uitvraag zorgverzekeraars

Wat kan Nederland nu leren van de Denen? De Nederlandse zorg is minder centraal georganiseerd dan de Deense. In Nederland is accreditatie niet wettelijk verplicht. Minister Schippers hoeft dus niets af te schaffen. Het zijn de zorgverzekeraars die bij de zorginkoop vaak eisen dat accreditatie een voorwaarde is. Bij hen ligt dus de sleutel. ‘Een groot deel van de uitvraag van zorgverzekeraars is zinloos en belandt ongezien in een bureaulade.’ Dat zei een invloedrijke Achmea-medewerker in de wandelgangen van het kwaliteitscongres in Londen. Als ze daar nu eens mee stoppen en in plaats daarvan meer waarde hechten aan initiatieven van ziekenhuizen om de zorg aantoonbaar te verbeteren, zoals Meetbaar beter, de kwaliteitsregistraties van de DICA en het kwaliteitsprogramma Imagine van de topklinische ziekenhuizen. Dan hoeven ziekenhuizen en verzekeraars alleen nog maar af te spreken hoe de medische uitkomsten een rol kunnen spelen bij de zorginkoop.