Zorgbestuurders omschrijven hun rol steeds vaker als tussenpersoon en verbinder. Zij zien zichzelf als bemiddelaar tussen de binnen- en buitenwereld van de organisatie en als verbinder van verschillende partijen. Sommige bestuurders vinden deze conclusie in mijn proefschrift van eind vorig jaar een beetje een jammerlijke uitkomst. Zij drukken mij op het hart toch vooral te benadrukken hoezeer zij ook veranderaars zijn en hoe innovatief de sector is. Zij zijn bang om als behoudend bestempeld te worden. Dat is begrijpelijk als je bedenkt dat menig bestuurder wordt aangenomen met een veranderopdracht. Maar sluit de rol van veranderaar de rol van verbinder uit?
Transitie ouderenzorg
Neem nu de transitie in de ouderenzorg. Een veranderproces vol onzekerheden. Het enige zekere is misschien wel dat het majeure consequenties gaat hebben voor alle betrokkenen. Een zo fundamentele verandering vraagt bij uitstek om verandering vanuit verbinding. Het gaat immers over een heel nieuwe manier van kijken naar klanten, hun behoeften en de rol die je als zorgaanbieder kunt spelen in het vervullen daarvan. Dit vraagt om een langetermijnperspectief, om de tijd en moeite nemen om samen met medewerkers, cliënten en stakeholders te doordenken hoe de ouderenzorg op een toekomstbestendige manier in te richten. Het doel is niet versterking van de marktpositie op korte termijn door productvernieuwing of reorganisatie, zoals innovatie nogal eens wordt gedefinieerd. Nee, het doel is een houdbare verandering van de sector waarbij recht wordt gedaan aan verschillende waarden, zoals zorgzaamheid én zelfredzaamheid, solidariteit én eigen verantwoordelijkheid, compassie én zakelijkheid. Juist de betrokkenheid van medewerkers, maar ook van cliënten en lokale stakeholders is dan van groot belang. Gezamenlijk moet de vernieuwing (waar)gemaakt worden. Verbinding is in dit geval een essentiële voorwaarde om beweging te realiseren.
Vernieuwen kan niet alleen
De effectieve verandermanager in de ouderenzorg is voor mijn gevoel dan ook een verbinder die weet dat hij niet in zijn eentje de vernieuwing kan maken. Verandering realiseren zonder verbinding is pas echt een onmogelijke opgave.
Wilma van der Scheer,
als directeur en onderzoeker verbonden aan het Erasmus CMDz. Eind vorig jaar publiceerde zij haar promotieonderzoek ‘Onder zorgbestuurders’. Zie ook: www.erasmuscmdz.nl
Zorgbestuurders veranderen niet. Waarom? Is niet in hun belang. Zij creereren hun eigen wereld waar niemand zo langzamerhand iets meer van begrijpt! Waar trouwens niemand ooit iets van begrepen heeft. Kost alleen maar heel veel geld. En ze kunnen zich alles veroorloven zonder daaar verantwoording voor af te leggen. We hebben managers nodig waar het ook hun direct belang is als een proces goed verloopt. Wat wil de klant!! Bestuurders/managers staan nu gewoon te ver weg van het proces. Vroeger werkte ik in een magazijn als orderuitloper. Het magazijn was beneden. Het management en de directeur zaten op de 1e etage. Het enigste wat er tussenzat was een trap van vijf meter. Het leek wel de Mount Everest. Heel ver weg! En zo is het ook in de zorg. Geen verbinding tussen bestuurders en de werkvloer. Nooit geweest. Zo is het bij al de semi/overheidinstellingen. Woningbouwvereningen, banken en verzekeringsmaatschappijen. Niet doorheen te komen. Het grootste probleem is ze kunnen zich ook nog eens alles veroorloven. En als ze het niet goed gedaan hebben krijgen ze een zak geld mee.
De laatste zin ‘Verandering realiseren zonder verbinding is pas echt een onmogelijke opgave’, vat de huidige situatie mooi samen. Bestuurders kunnen helemaal niet veranderen als hun interne en externe omgeving niet meewerkt. De formele macht van een bestuurder is onvoldoende om de klus te klaren. Probleem is wel dat ‘relatiebeheerders’ veelal geen ‘strategen’ zijn, waardoor bestuurders een korte tijdshorizon hebben en er grote problemen ontstaan indien de omgeving van een bestuurder de verkeerde kant op wil. De bestuurder gaat vaak mee waardoor op korte termijn de rust terugkeert terwijl op de lange termijn de problemen toenemen.
Stelling 14 uit mijn (weliswaar aan kankerepidemiologie gewijde) proefschrift in 1991 (ook aan de Erasmus Universiteit): ‘Directeuren van ziekenzorginstellingen dienen kleine werkkamers te hebben, teneinde permanent geprikkeld te worden tot ‘management by walking around’ ‘. Functioneren zorgbestuurders niet al geweldig, als ze de inhoudelijke en beleidsmatige veranderingen überhaupt kunnen volgen? Menig ellendige IT- mislukking brengt vele organisaties eerder in de E-Hell dan in de E-Heaven. Studiereizen naar de Verenigde Staten zijn te ontraden.
Niet alleen veranderen. Maar je kan jezelf de vraag stellen: ‘hebben we wel zorgbestuurders nodig’!!
Goede column, waarbij de bestuurder in de ouderenzorg idd een veranderaar moet zijn, die tegelijk of juist daartoe alle in/externe stakeholders moet verbinden. Dat vraagt voor aantal bestuurder een andere attitude dan alleen aanbieder van zorg zijn of zorgen dat de organisatie groot wordt of groot wordt…