Terugkijkend op 2024 valt op dat Fleur Agema een zeer succesvolle campagne heeft gevoerd voor AI als middel om administratieve lasten te verlagen. Een werkbezoek aan het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis (ETZ) en een passage in het regeerakkoord waarin ze de mogelijkheden “revolutionair” noemt. Daarmee haakte de debuterende minister handig aan bij wat er in het veld al gebeurde, want de opmars van taalmodellen en andere generatieve AI-toepassingen begon al in 2023.

AI geen wondermiddel

Hoewel de mogelijkheden er inderdaad zijn, is een kanttekening dat AI geen wondermiddel is. Het lost niet alle problemen zomaar op en zeker niet zonder plan, visie of financiering. Wat dat betreft wordt 2025 een interessant jaar: blijft het bij hoopvolle woorden vanuit Den Haag of komt er ook beleid om zorgorganisaties te ondersteunen?

Technologie vs personeelstekort

Eenzelfde tweedeling zien we in twee andere veelgelezen artikelen van afgelopen jaar. Een rapport van adviesbureau SiRM in opdracht van VWS stelt dat digitalisering een kwart van het verwachte personeelstekort kan opvangen, maar deskundige Nick Guldemond laat in een spraakmakend interview hierover weten dat het ministerie zich op op dit vlak onzin laat verkopen. Tegelijkertijd blijkt dat Nederland minder ver is dan veel andere landen om met digitale hulpmiddelen het personeelstekort op te vangen. Dat doet vrezen dat de zegeningen van technologie in de zorg weleens kunnen tegenvallen.

Spanningsveld met ict-leveranciers

Het spanningsveld tussen ict-leveranciers en de gezondheidszorg is een ander thema dat ook in 2024 af en toe pijnlijk aan de oppervlakte kwam. Een aantal storingen bij verwijsplatform ZorgDomein maakte duidelijk hoe zeer de zorg afhankelijk is van een commerciële partij, die feitelijk monopolist is. Tenminste, tot dit jaar. Het nieuws dat de onderneming Vecozo (in handen van zorgverzekeraars) de concurrentiestrijd aangaat, trok dan ook de aandacht. Begin dit jaar besloot bovendien een aantal zorgorganisaties afscheid te nemen van hun applicaties voor veilig mailen. Reden: ze zijn in hun ogen te duur, gebruiksonvriendelijk en onnodig.

Hoge winstmarges en oplopende kosten

Van een concurrentiestrijd op de markt voor elektronische patiëntendossiers (epd’s) voor ziekenhuizen is steeds minder sprake. Begin dit jaar trok de Sint Maartenskliniek de stekker uit de implementatie van het NEXUS-epd. Het ziekenhuis viel terug op ChipSoft, de veel bekritiseerde marktleider waarvan de eigenaars inmiddels zwemmen in het geld. Dat bedrijven hoge winstmarges hanteren waar die van de ziekenhuizen schril bij afsteken, zal niet gauw veranderen. Ook Fleur Agema ziet geen mogelijkheden om die situatie een halt toe te roepen. Dat terwijl de oplopende kosten voor ict en bijbehorend personeel zorgen voor hoofdpijn, slapeloze nachten en bedreiging van de IZA-doelen.

Gegevensuitwisseling en spraaktechnologie

Was er dan geen positief nieuws te melden? Natuurlijk wel! Samenwerking wordt steeds meer de norm. Neem het project Digizorg, opgezet door 29 zorgaanbieders uit regio Rijnmond en vol ambitie om deze digitale toegangspoort voor alle zorg landelijk op te schalen. Digizorg is gekoppeld aan het CumuluZ-initiatief, dat dit jaar de wind in de zeilen kreeg en met vereende krachten eindelijk de gegevensuitwisseling in de Nederlandse zorg wil stroomlijnen. Een andere positieve ontwikkeling is dat zorgorganisaties in toenemende mate spraaktechnologie en zorgeheten ambient listening toepassen. De eerste resultaten zijn veelbelovend: meer aandacht voor het gesprek met de patiënt en minder tijd kwijt aan het invullen van alle vakjes en velden in de digitale systemen.

Goed organiseren en samenwerken

Het mag duidelijk zijn: de potentie van zorgtechnologie is er, maar de opbrengsten komen niet zomaar aanwaaien. Dat was ook de boodschap die wetenschapper en voormalig zorgbestuurder Wim van Harten verkondigde. “Mijn beeld is dat Nederland stevig tempo maakt”, zei hij afgelopen zomer. Maar je moet het wel goed organiseren en goed samenwerken, benadrukt hij. Of dat lukt en wat dat oplevert, gaan we de komende jaren zien.