Mensen met dementie hebben 24 uur per dag aandacht en zorg nodig, maar krijgen die zelden. De verzorging heeft haar handen vaak vol aan de basale handelingen: uit bed halen, wassen, aankleden, voeden, verschonen, in bed stoppen. Voor alle extraatjes – die soms ook wel zinvol leven worden genoemd – zijn verpleeghuizen aangewezen op familie en vrienden, aldus de experts. Hoeveel mensen hebben een netwerk dat intensieve mantelzorg langdurig, vaak meer dan tien jaar aan een stuk, op kan brengen?
Mantelzorg in de jaren vijftig
In de vijftigerjaren van de vorige eeuw, toen bejaarden gemiddeld vijf tot tien kinderen hadden en vrouwen nog nauwelijks betaalde arbeid verrichten, was mantelzorg een intelligent alternatief. Handen genoeg. Maar de huidige generatie (dementerende) bejaarden heeft twee, hooguit drie kinderen, van wie de dochters ook vaak banen hebben en net als de zonen woekeren met hun tijd in de piek van hun leven. Er is bovendien een recessie gaande. Wie zijn vaste baan koestert, dient geen verzoek in voor een dag extra vrij, en al helemaal niet met de motivatie om voor zijn dementerende ouder te zorgen. Maar meer dan om ons eigen hachje maken wij ons zorgen over het lot van onze kinderen. In de huidige economische onzekere tijden lijkt een ding zeker: zij krijgen het slechter dan wij. En dus buffelen wij door om het appeltje voor de dorst voor onze achilleshiel veilig te stellen en wringen we ons daarnaast in bochten om ‘aanwezige ouders’ te zijn. En ja – pure luxe natuurlijk – dan hebben wij ook nog vrienden en eigen dromen die het verdienen om nagejaagd te worden.
Juk der vergrijzing
We staan nog maar aan het begin van de vergrijzing. Onze kinderen hebben het juk van miljoenen bejaarden op hun schouders, met de piek rond 2040. Hoe gaan zij dat economisch dragen en dan ook nog mantelzorger zijn?
Is de poging van de experts om de samenleving te activeren voor mantelzorg het antwoord op de nijpende vraag naar handen aan het bed? Ik denk het niet; ‘hun’ samenleving bestaat simpelweg niet meer. Bovendien neem ik (nog) geen genoegen met mantelzorg als dé oplossing: zorg is een vak waar je professionals voor nodig hebt. Ooit ben ik met hart en ziel verpleegkundige geweest en ik weet nog steeds waarom. Er zijn alternatieve scenario’s. De komende tijd zal ik op deze plek er enkele beschrijven.
Carla de Jong,
Schrijfster van romans en consultant in de gezondheidszorg.
De IGZ hoeft niks te doen dat bovenstaand schrijven op een A4 te zetten en dat te verspreiden aan alle zorginstellingen, inclusief de directie en daarbij te vermelden dat men over een halfjaar komt uitzoeken of deze wanteostand nog heerst. Doen IGZ dan doe je al meer dan alleen een dik salaris vangen en verder niks. Waarom trek ik zo van leer. Als ik in verpleegtehuizen kom, kan ik me niet voorstellen dat de IGZ haar werk doet. Ze doen gvd helemaal niks, alleen als hun eigen moeder daar komt liggen dan worden ze poas actief. BAH.
Zoveel reacties en toch mis ik nog een paar wezenlijke elementen: er is een groot verschil tussen mantelzorgen voor je naaste die in een instelling verblijft of het mantelzorgen voor een naaste die (nog) (zelfstandig) thuis woont. Wie is er baas? Welke rol spelen de ouderen in dit geval zelf? In hoeverre verzetten zij zich tegen het inschakelen van professionele hulp, als aanvulling op mantelzorg, zodat de mantelzorgtaak verlicht kan worden? Hoe vaak hoor je ouderen niet zeggen dat ze geen hulp (van buiten) nodig hebben, terwijl de mantelzorger zich de benen onder het lijf uit loopt? In hoeverre verzetten zij zich zelf tegen opname, terwijl alle betrokkenen het er over eens zijn “dat het zo niet langer verantwoord is”? Om maar eens iets te noemen…
Niet alleen meer handen aan het bed, maar vooral meer gekwalificeerde, gemotiveerde werkers aan het bed. Geen personeel met nivo 2 een medicijncursusje geven en dan verwachten dat het allemaal goed zal gaan. Ook is het misschien goed om te bedenken hoet het komt dat wij nu veelal in weelde leven; onze ouders hebben daar heel hard voor gewerkt! Zouden ze het dan nu niet verdienen dat wij zo goed mogelijk voor hen gaan zorgen? Ook als dat een offer kost? Mijn vader die nog geen mantelzorg nodig heeft, 75 jaar is en nog een eigen zaak heeft, zegt het volgende: de mensen zouden meer uren per week moeten gaan maken, net als vroeger. Hij werkte vroeger in loondienst 46 uur. Dat was een volledige werkweek. Als we weer meer uren zouden werken, is 67 jaar w.s. ook niet nodig. Ik zie mezelf niet als 67jarige verpleegkundige langs de mensen gaan. Als men dit echt doordrukt, hebben we straks een ziektewet vol met oudere verozrgenden/verpleegkundigen! Nu werken we het liefst maximaal 32 uur…en dat vinden we dan vaak al heel veel. Ja, ik ben zelf ook erg moe na een week van 40 uur werken, maar het idee dat mijn schoonmoeder van 89 jaar oud zit te vereenzamen in een zorginstelling, kan ik toch echt niet verdragen. Dan ga ik toch weer naar haar toe. En ja dat is soms (meestal niet) een offer..
Dank voor alle reacties op mijn eerste weblog voor Zorgvisie! De polemiek ‘mantelzorg óf overheidszorg’ is prikkelend, maar voor mij zit daar niet de kern van het vraagstuk: ik ben niet tegen mantelzorg. Sterker nog: ik bén mantelzorger en een behoorlijk liefhebbende en actieve ook nog. Zoals beschreven zal mantelzorg m.i. echter toenemend onder druk komen te staan. En dan heb ik het nog niet gehad over ouderen zonder kinderen, zoals een van de respondenten terecht opmerkt. Hun aantal groeit. Wie zal hen de liefdevolle zorg geven waar elk mens recht op heeft? Hun netwerk vergrijst met hen en kan de mantelzorg meestal ook niet opbrengen.
De ouderenzorg is het aan haar stand verplicht om te zoeken naar professionele oplossingen voor het maatschappelijke vraagstuk waar zij nu eenmaal voor getekend heeft. Zij worstelt en die worsteling is reëel. Goed personeel is zelfs in deze tijd van recessie schaars. En ja, budget is hierin ook een element: hoeveel hebben wij over voor een menswaardige oude dag voor elk mens? Maar er zijn veel invalshoeken aan dit vraagstuk.
Gisteren was het moederdag. Met mijn zus heb ik de bezoektijden afgestemd, zoals mantelzorgers dat doen. Zij zal in de vroege middag mijn moeder bezoeken en ik neem de vroege avond voor mijn rekening, zodat mijn moeder vandaag stevig in de watten zal worden gelegd. Om 18 uur loop ik de afdeling op, met cake die ik haar zal voeren bij haar avondkoffie. De verpleging kijkt mij enigszins gegeneerd aan. Bezoek voor mevrouw de Jong. ‘Ze ligt al in bed.’ Ik kijk in de huiskamer en zie vooral veel lege plekken. Mijn moeder ligt murmelend en bibberend in bed. Ook haar kamergenoot is al ingestopt en begint te roepen zodra wij binnenkomen. Mijn moederdagbezoek bestaat uit een fluister- en knuffelsessie van een minuut of tien in een donkere slaapkamer.
Los je dit soort situaties op met mantelzorg? Welnee. Dit gaat over kwaliteit van professionele zorg en die kun je niet ondervangen met mantelzorg. Daarvoor heeft een dag te veel uren. Zoals gezegd, een volgende keer alternatieve oplossingen.
@Marquerite je hebt gelijk. De financien die besteed worden aan de top is vaker weggegooid geld dan niet. Als de topverdieners inderdaad goed “managen” dan is er niets aan de hand, heel vaak zijn ze alleen aan het netwerken, borrels, conferenties bezoeken en oeverloos aan het vergaderen. En als jij dan komt praten over de verzorging van je moeder, dan ben je een bemoeial, zeggen ze ja en amen en laten alles zoals het is. Te weinig drinken, geen fruit.
Geen verschoning, niet genoeg inlegluiers, etc. Het personeel zit op de beschikbare stoelen van de zitjes voor de bewoners die op hun krakkemikkige rollaterstoeltje mogen zitten en de verpleegkundige heeft nog nooit gehoord of gezien hoe je een stoma moet verwisselen, maar is niet geinteresseerd in een juiste afwikkeling van deze handeling. Vervolgens lezen alle hulpjes op een enkele goede hulp na de gebruiksaanwijzing van het ziekenhuis niet en doen het verkeerd met alle negatieve gevolgen voor moederlief. Als jij er dan wat van zegt, komt er een melding in het dossier te staan, dat je onvriendelijk bent geweest. Zelf met je moeder naar het ziekenhuis gaan, terwijl er in het verpleegtehuis geen moeite wordt gedaan om de verpleeghuisarts op te roepen.
Mantelzorg, zeg maar rustig verpleegzorg. Ondertussen vervang je zo het personeel dat er zou moeten zijn. Inderdaad waar zijn die mensen? In de koffiekamer?
Geen idee. Gelukkig zijn er ook lieve en bewuste en vakkundige mensen bij, maar ja die hebben natuurlijk geen 24/7 dienst, die moeten ook uit kunnen rusten van hun zware werk. Want zoals altijd worden de aktieven aktiever en de minder aktieven minder aktief. Vaak worden de serieuze mensen daardoor overbelast en raken in een burn out. Ook omdat ze dingen zien en meemaken die echt erg zijn.
Onder de kop ‘Smal denken’ staat mijn reactie op deze column. http://zorgenvoormijnmoeder.blogspot.com/
Helaas Carla. Met de vergrijzing en de stijgende zorgkosten ontkomen we er niet aan dat we allemaal harder en langer moeten werken EN meer voor elkaar moeten zorgen. Het is geen kwestie van OF, maar van HOE. De aow- en zorgkosten drukken nu al de ruimte voor onderwijs, voor uitkeringen, voor politie, voor overheidsdienstverlening, voor ontwikkelingssamenwerkng hweg. Het is wel deels, maar niet helemaal op te vangen met immigranten, omdat die ook snel vergrijzen. Het antwoord is, denk ik, dat we naar een maatschappij gaan waarin niet alles OF markt, OF staat is, maar waarin vooral onze persoonlijke verbindingen voorop staan. Als we willen, kunnen we als familie, vrienden, buurtgenoten echt meer voor elkaar doen. Daar is wel voor nodig dat we organiseren dat dat kan. Dat vergt een andere manier van organiseren van de zorg, zo, dat de professional de vrijwilliger goed inplant. Dat vergt een andere manier van organisatie van het werk, langs de lijnen van Het Nieuwe Werken. Je kunt dit vervelend vinden. Je kunt het ook als een wenkend perspectief zien. Minder individueel. Minder anoniem.
Er is een alternatief; de zorg wordt onbetaalbaar, we krijgen tweedeling, alleen de rijken kunnen zich nog goed verzekeren, de rest doet het met een minimaal pakket en moet elkaar verder helemaal maar ondersteunen.
Mantelzorg …………..
Wanner de mantel passend is, is dit geen probleem. maar helaas is de mantel in de regel minstens 10 maten te klein. Vanuit mijn werk als praktijkverpleegkundigen heb ik al vele gevallen gezien van overvraagde mantelzorgers. Met name door het feit dat men geen nee wil zeggen tegen zijn ouders en/of familie leden, en dat er vaak te lang gewacht wordt met het inschakelen van professionele zorg ter ontlasting van de mantelzorger.
Aan de enekant wil men dat partners beide werken , liefst zoveel mogelijk en dat men zoveel mogelijk mantelzorg verleend. Hier botst het dus behoorlijk.
Of we zijn allemaal professionals in ons werk en bieden professionele zorg, of we bieden mantelzorg en krijgen hiervoor compensatie. Beide is onmogelijk.
Misschien moeten we een discussie gaan voeren wat we wel en niet verantwoord vinden aan uitgaven in de zorg. Er komen steeds meer dure medische mogelijkheden die voor een beperkte groep beschikbaar zijn, maar ook beperkt resultaat opleveren. Dit gaat ten koste van een grote groep mensen die professionele zorg nodig hebben.
Mantelzorg is geen gemeengoed van vanzelfsprekendheid. Inderdaad, hoeveel mantelzorgers zijn er reeds bezig binnen de zorg. Hoeveel vrijwilligersorganisaties zijn er al lang bezig. Het maar vanzelfsprekend aannemen dat iedereen maar mantelzorger moet zijn is te gemak. De simpele vraag of men dat ook wil doen voor zijn naaste ontbreekt zeer vaak. Waarin zijn hier de normale normen en waarden van de vraag voor mantelzorg. Of ‘moet’ het nog meer worden. Waar zijn dan de momenten van rust voor de mantelzorger, zodat hij dadelijk niet door de proffesional opgevangen moet worden.
De oplossing bestaat wel voor een groot gedeelte.Gooi die dure top, die alleen maar praten zonder iets te realiseren, eruit. Want als het in ziekenhuizen kan zoals in Amsterdam en Almere, moet het ook in de andere instellingen en de thuiszorg kunnen. Dan komen er weer meer handen aan het bed en is er weer wat meer tijd om de klienten als mensen te behandelen en er wat meer tijd voor te nemen.Dan gaat ook de verzorging meer ontspannen en ,vreemd genoeg, een stuk sneller. Dan kunnen de kleinere dingen door de mantelzorg gedaan worden en is iedereen een stuk gelukkiger. Het kan echt wel. Kijk naar Amsterdam en naar Loek Winter. Zij kunnen het ook.Het is een kwestie van echt willen.
Ik vraag me in het licht van de aangehaalde ‘morele plicht’ tot mantelzorg af hoe het moet met de mensen zonder kinderen of ouders van kinderen die niet voor zichzelf kunnen zorgen? Hoe krijgen zij hun mantelzorg dan?
Of moet ik bijvoorbeeld als enig kind naast mijn ouders ook gaan zorgen voor een alleenstaande oom, nicht of ander familielid? Ik ben het er volledig mee eens dat je als mens je verantwoordelijkheid moet nemen, maar mantelzorg als vanzelfsprekendheid inbouwen in het zorgstelsel gaat me echt te ver.
Dé oplossing bestaat volgens mij niet. Een grotere rol van mantelzorgers, die dan wel hun tijd zo efficiënt mogelijk kunnen indelen zonder belast te worden met veel bureaucratie en ‘versnipperde ondersteuners’ is daarbij onvermijdelijk.
We moeten een fundamentele kanteling maken van het overnemen van handelingen bij mensen met dementie door familie en zorgverleners, naar het begeleiden bij het zo lang mogelijk zelf blijven uitvoeren van handelingen. De vernieuwende inzichten rond het lerende vermogen van mensen met dementie helpen hierbij veel.
Geld is volgens mij maar een klein deel van het probleem. Visie veel meer. We gaan zo inefficiënt om met de beperkte middelen en menskracht….
@ Sandra,
Wat ben je kwijt? De miljoenen of het extra pesoneel?
Precies er moet meer geld naar de werkvloer en minder naar de top. Verpleeghuizen hebben miljoenen euro’s erbij gekregen voor extra personeel; waar blijft dat??
@Noor van den Bergh
Ik word steeds misselijker van al die mensen die het maar blijven hebben over het feit dat we 5 x per jaar op vakantie gaan. Wie doet dat nou, dat is toch een uitzondering. De meeste mensen die ik ken kunnen nauwelijks 1 x of helemaal niet op vakantie. Daar hoor je niemand over. Die sloven zich uit om ouders en/of schoonouders te verzorgen. Als het meezit lopen ze zich ook nog het vuur uit de sloffen om kinderen die begeleiding nodig hebben te mantelzorgen en als het helemaal leuk wordt ook nog kleinkinderen. En al die verhalen die ik hoor van familie en vrienden over hoe het toe gaat in begeleidwonen projecten en/of verzorgingshuizen is helemaal erg. En het toppunt zijn de verpleeghuizen. Wanneer krijgen zij een andere naam, want er wordt niet verpleegd, er is nauwelijks een verpleegkundige in zo’n tehuis te vinden en dat is ook nog volgens de regels van de wet kennelijk.
Gooi maar in mijn pet, ik begrijp het niet meer.
fam. en vrienden moeten grotere rol spelen bij zorg van dementerenden. Jaja en op de kleinkinderen passen en doorwerken tot 68, toe maar het kan niet op. Als we goede zorg willen hebben moet er minder geld naar de top en meer naar de werkvloer.
Mevrouw de Jong slaat de spijker op de kop. Als bestuurder van een verpleeghuis kan ik haar stelling volledig beamen. Het overheidsbeleid is heel paradoxaal, aan de ene kant moeten we allemaal blijven werken totdat we 67 zijn en aan de andere kant worden wij geacht voor onze dementerende ouders te zorgen. Ook het vrijwilligersbestand krimpt om dezelfde redenen.
Hoe we het wel gaan oplossen? Dat is een maatschappelijke discussie. Hoeveel geld hebben wij over voor de zorg van ouderen? Gaan we liever 5x per jaar met vakantie, rijden we graag in een mooie auto en wonen we in een mooi groot huis, dan zullen we weer teruggaan naar de situatatie van “De Grote Zaal” het boekje van Jacoba van Velde, waarin zij prachtig de situatie van de ouderenzorg uit de 50tiger jaren beschrijft.
Want een ding is zeker, wij zullen zelf moeten bijdragen als wij kwalitatief goede zorg willen voor onze ouders van nu en straks voor ons zelf en de komende generaties
Weinigen kunnen intensieve mantelzorg langdurig, vaak meer dan tien jaar aan een stuk, opbrengen. Maar de staat kan het ook niet. Het zal dus een mengvorm moeten zijn van individuele verantwoordelijkheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het interessante vraagstuk is de vraag hoe de verantwoordelijkheden kunnen worden verdeeld op een rechtvaardige, maar vooral ook efficiente wijze. En met efficient beooel ik het verdelen zodanig dat dit niet tot fout gedrag zal leiden. Dat is een lastige klus, net als het verhogen van de pensioenleeftijd, zonder de kwetsbare ouderen te dwingen door te werken. Op dit moment weten we dat de huidige verdeling internationaal gezien doorslaat naar de kant maatschappelijke verwantwoordelijkheid. Zonder daar een ethisch oordeel over te vellen is het wel duidelijk dat dit vanuit de Nederlandse concurrentiepositie niet is vol te houden. We moeten dus iets, en het eenvoudigweg wegwuiven van de individuele verantwoordelijkheid is daarbij geen constructief begin.
Zeker heb je een hoop professionels nodig om de juiste zorg te bieden en buiten dat moet het met liefde en respect gegeven worden. Niet met een stopwatch en een aftekenlijst in de hand zoals de meeste thuiszorg nu gegeven wordt, ook nog eens door mensen met een veel te laag of geen opleidingsniveau. In zorgcentra (vroeger bejaardenhuizen) is binnen nu en een paar jaar geen zorg meer te krijgen tenzij je het zelf koopt of je kinderen het kunnen geven wanneer je daar geen geld voor hebt met alleen een AOWtje.’t PGB halen ze weg terwijl je daarmee voor veel minder geld veel meer kunt doen omdat ze niet zo’n dure top hebben die van het zorggeld betaald moeten worden.Wanneer gaan we eens nadenken in Den Haag waar ministers en staatssecretarissen zeggen uit de zorg te komen maar niet weten hoe het wel kan zonder veel geld.En vooral hoe het moet. Zodat de mantelzorg wel een klein handje bij kan springen inplaats van zwaar te moeten zorgen voor ouders of gehandicapten en voor beide de lol in het leven zo te verliezen omdat daar geen tijd voor is.
Het is toch te gek dat mensen die mantelzorg geven voor hun eigen ouderdom aan de pil van Drion denken omdat het anders op de schouders van hun kinderen terecht komt.Bij een juiste inzet van het (belasting-)geld, lopen de verpleegkundige niet naar het bedrijfsleven maar werken ze lekker door in de zorg waar ze met hart en ziel en een ander zorgbeeld, aan begonnen zijn.
Er is al heel veel gaande. De WMO opzet gaat al veel meer uit van een synergie tussen prof en ervaringsdeskundige/ mantelzorger.
Interessant om eens te bekijken in deze is WMO gestript van Movisie. Een uitleg wat de bedoeling is van de WMO
http://www.movisie.nu/media/player.asp?id={ED4CD8F9-311C-428C-8D86-AD6255D8C23A}
Het is meer dan terecht dat de auteur stelt dat niet alles opgevangen kan worden door mantelzorgers. Die zijn in geval van dementie en verwante aandoeningen vaak al ruim overbelast.
Het is belangrijk dat de professionals de mantelzorger als een volwaardige gesprekspartner zien in het aanpakken van de hulpvraag. Dan komt iedereen een stap verder. Het zou al veel schelen.
Er zit nog een hele wereld van mogelijkheden tussen professionele zorg en mantelzorg. Noem het informele of gebruikelijke zorg. Maar dat is feitelijk allemaal jargon. Het gaat er om dat we het enorme potentieel van mensen die best wat voor een ander willen doen op een slimme wijze aanboren en benutten. Volgens ons hebben we daar een manier voor gevonden. Ik ben benieuwd naar de andere scenario’s. Ki8jk eens op http://www.mantelplan.nl
@Anja,
Als je reclame wilt maken moet je het wel in de goede discussie doen. De discussie hier gaat er over of zorg voor de kwetsbare naaste primair een collectieve verantwoordelijkheid is of primair een eigen verantwoordelijkheid. Met andere woorden of de zorg voor je naasten een ‘fact of life’ is (zoals, onze Zuid Europeaanse buren daar naar kijken), of dat je het per definitie belastinggeld gefinancierd aan professionals moet overlaten (zoals wij tot voor kort met onze maakbare samenlevingsbri naar keken). De Herbergier is een leuke franchise van ondernemers die kleinschalige initiatieven runnen als een business. Professials dus.. Immers als mijn moeder geen PGBeetje (belastinggeld) meeneemt is er ook geen plaats voor haar in de Herberg.
Er zijn geen extremen als alleen formele of alleen informele zorg. Zorg van professionals en in professionele organisaties zijn nooit opgezet om volledig voor het welbevinden van kwetsbaren verantwoordelijk te zijn. Laat staan de familieband over te nemen. Ook al zouden (utopisch) de financiele middelen er zijn, dan is dat niet realistisch en niet wenselijk. Dialoog tussen alle betrokkenen leidt al tot goede samenwerking. Het heeft tijd nodig om dat het gewenning en verkenning vraagt. Het is juist goed dat de discussie nu gevoerd wordt.
Zorg kan zeker anders en beter. neem eens een kijkje bij een Herbergier. http://www.herbergier.nl
We creëren met elkaar een maatschappij waarin alles draait om economische groei en welvaart. Beide ouders moet werken om de vergrijzing op te vangen en ondertussen lukt het ons in de verste verte niet meer om onze jeugd een veilige omgeving te bieden waarin ze kunnen opgroeien en onze ouderen een omgeving te bieden waarin ze de laatste fase van hun leven kunnen leiden met oog voor de basale levensbehoeften en een beetje kwaliteit. We bezuinigen op de kwaliteit van onze samenleving ten koste van ons aller welzijn maar ten behoeve van de economische groei en een wereld die we zo ingewikkeld hebben gemaakt dat zelfs de meest gerenomeerde economen en politici tegenover elkaar staan in het bedenken van oplossingen. We zouden hierover met elkaar moeten nadenken. Een betrokkener samenleving zou ons veel opleveren in materiële en immateriël zin.
In september 2007 schreef ik een column met als titel: “We zijn een aflaatmaatschappij geworden”. Al onze verantwoordelijkheden kunnen we uitbesteden. Ook de zorg voor onze naasten. Zie
http://www.hr-kiosk.nl/files/in_de_pers_en_literatuur/1._artikelen_andries_verzuim_en_beheer/13._onze_moderne_aflaatmaatschappij_andries_bongers_in_ziekte_en_verzuim_nummer13.pdf
Zorg is een vak waar je professionals voor nodig hebt: Waarom werken die er dan nauwelijks meer in de verpleeg- en verzorgingshuizen ? Menig mantelzorger heeft een beter inzicht in de noden van zijn/haar naaste, dan de mensen die in de verpleeg- en verzorgingshuizen werken. Het opleidingsnivo van hen is erg laag in vergelijking tot wat nodig is.
Daarnaast is het mijns inziens een erg slechte ontwikkeling dat we de maatschappij zo aan het inrichten zijn dat we de zorg van onze naasten uit handen geven, ook als dat qua nivo van zorg niet nodig is. Wat een armetierigheid.
mantelzorg is n goed iets maar niet alle zorg kan/moet opgevangen worden door mantelzorg. ik zorg voor beide ouders zo goed ik kan (alleen ma heeft alzheimer pa lichamelijk kapot) nou pikt mijn broer dingen op omdat die op dit moment geen werk heeft maar ik werk zelf in de zorg en ben alleenstaande ouder dus afhankelijk van een inkomen ik heb geen idee hoe ik t zonder zorg van buiten af zou moeten bolwerken. mantelzorg is aanvulling op gewone zorg dit kan niet full time meer. in 2040 zit de drion pil in het basispakket geloof me maar. en om mijn kids niet te belasten zou ik die nemen dat weet iknu al ook al doe ik de zorg voor mijn ouders met liefde wil dit niet voor mijn kids.