Door Jacqueline Neijenhuis, ambassadeur AKWA en werkzaam als projectmanager in de gezondheidszorg.
Een generieke module beschrijft wat goede zorg is vanuit het perspectief van de patiënt voor meerdere psychische aandoeningen tegelijk. Zo zijn er generieke modulen gemaakt voor psychotherapie, comorbiditeit en psychische klachten in de huisartsenpraktijk. Ook op het gebied van e-health is een generieke module gemaakt. In de gezondheidszorg wordt in toenemende mate gebruik gemaakt van apps en digitale interventies en ook in de geestelijke gezondheidszorg is er steeds meer interesse voor. Deze generieke module helpt zorgverleners verantwoord e-health te gebruiken.
Vaste opzet
Iedere generieke module heeft een vaste opzet en begint met een hoofdstuk over het patiëntperspectief. Dit is de basis. Immers het verhaal van mensen met psychische problemen is vaak een verhaal over hun leven, inclusief het leven van naasten, dat door de problemen (gedeeltelijk) in beslag wordt genomen. Zorg, hulp en ook e-health kunnen helpen om deze problemen beter in kaart te brengen en te verminderen. Het gebruik van e-health kan ook de autonomie en de regie van patiënten en naasten versterken.
Gewoon zorg
Volgens de werkgroep die de module heeft ontwikkeld, is e-health gewone zorg. En dus gelden voor e-health alle wetten, regels en gebruiken van zorg. E-health biedt daarentegen andere mogelijkheden. Met e-health kan een zorgverlener hulp bieden zonder dat deze de persoon kent of ziet. Ook bij de persoonlijke begeleiding biedt e-health toegevoegde waarde.
De generieke module is gebaseerd op drie werkwijzen voor het gebruik van e-health. Zowel de persoon met klachten als de zorgverlener kunnen bepalen welke werkwijzen wanneer verstandig en behulpzaam zijn.
1. Zonder begeleiding van een hulpverlener
Bijvoorbeeld het opzoeken van informatie over psychische aandoeningen op een website met tools voor zelfdiagnostiek of het volgen van een zelfhulpmodule.
2. Met begeleiding van een zorgverlener die de patiënt niet persoonlijk kent
Bijvoorbeeld het volgen van een online module met online begeleiding voor een bepaalde stoornis of klacht waar je je als patiënt zelf voor kunt aanmelden.
3. Met begeleiding van een zorgverlener die de patiënt wel persoonlijk kent
Bijvoorbeeld het volgen van een behandelmodule via een platform, met online en/of face-to-face begeleiding.
Zorgfases
De generieke module e-health beschrijft welke rol e-health kan spelen als er sprake is of kan zijn van psychische problemen. Er zijn toepassingen beschikbaar die mensen kunnen inzetten vanaf het moment van eerste klachten (vroege onderkenning) tot toepassingen die ze kunnen inzetten wanneer een patiënt een behandeling heeft beëindigd of daarnaartoe werkt (herstelfase). In de module worden daarom de volgende zorgfases onderscheiden:
- Vroege onderkenning en preventie
- Diagnostiek
- Behandeling, begeleiding en terugvalpreventie
- Monitoring
- Herstel, participatie en re-integratie.
Voor iedere zorgfase staat beschreven met welk doel e-health ingezet kan worden, wat de rol is van de zorgverlener en wat de inzet van een e-health-toepassing kan opleveren. In principe is bij iedere patiënt te overwegen e-health in te zetten omdat er voldoende aanwijzingen zijn dat de inzet ervan meerwaarde heeft voor patiënten én zorgverleners. De rode draad in het hoofdstuk geordend naar zorgfases is een casus. En er staan ook verwijzingen naar websites met meer informatie en instrumenten.
Het aanbod aan e-health-toepassingen groeit en verbreedt. Uit de gesprekken met zorgverleners werd één ding snel duidelijk: het is veel werk om een goed beeld te krijgen van wat er op de markt beschikbaar is en op welke wijze een platform met e-health-toepassingen geschikt te maken is voor de eigen werksituatie. Deze werksituaties lopen ook nog eens sterk uiteen, van solo- en groepspraktijken voor psychische zorg tot ggz-instellingen die meerdere zorgregio’s bestrijken met een zorgaanbod van 0 tot 80 jaar. Het vereist een flinke investering om een passende visie op e-health te bepalen voor de eigen werksituatie. Immers veranderen en vernieuwen kost aandacht en tijd en dat gaat slechts goed met een duidelijke visie op e-health. Bovendien is dit proces dynamisch.
Praatplaat
Om zorgverleners te helpen bij het formuleren van een visie is in de generieke module het referentiemodel voor e-health toepassingen voor patiënten opgenomen. Deze ‘praatplaat’ helpt tijdens het bepalen van een visie te duiden op welke doeleinden de praktijk(en)/de instelling(en) zich in eerste instantie toelegt(en) en welke e-health toepassingen buiten beschouwing worden gelaten. Wensen en behoeften van de patiënt dienen in de visie centraal te staan.
Overbodig of (nog) niet?
Het was destijds een punt van discussie om een generieke module e-health te ontwikkelen voor de geestelijke gezondheidszorg. Het is voor de toekomst belangrijk om te bepalen of bij de vernieuwing van de ggz-zorgstandaarden en generieke modules de drie werkwijzen van e-health te incorporeren zijn. Op dit moment heeft de generieke module e-health nog toegevoegde waarde omdat een groot deel van de zorgverleners in een proces zit van eigen maken en toepassen van nieuwe werkwijzen. Op termijn zou een generieke module e-health overbodig kunnen zijn. Want, e-health is gewoon zorg.
Alle kwaliteitsstandaarden zijn te raadplegen op GGZstandaarden.nl.
