Een ‘groene straat’ vol planten leidt naar de vestiging van Philips Circular Lifetime Solutions (CLS) in Best. Dat past goed bij de duurzame missie waar ze op deze locatie al dertig jaar aan werken; een tweede leven geven aan (onderdelen van) medische apparaten. Gebruikte apparaten zoals MRI-, CT en röntgen-scanners krijgen hier een zeer grondige revisie- en opknapbeurt. Nadat ze van nieuwe onderdelen plus updates zijn voorzien en een schilderbeurt hebben gehad, ziet niemand meer dat het hier gaat om hergebruik.
“Onze refurbished systemen zíjn zo goed als nieuw”, weet Suzanne Willemse. Zij is bij Philips Circular Lifetime Solutions wereldwijd verantwoordelijk voor de verkoop van refurbished apparatuur. Het beeld van tweedehands apparaten die naar Afrika worden verscheept is volgens haar allang achterhaald. Willemse: “Onze refurbished apparaten zijn qua kwaliteit, garantie, service en training vergelijkbaar met nieuwe apparaten. Het belangrijkste verschil is dat ze minder kosten.”

Circulair inkopen

Steeds meer ziekenhuizen en klinieken vinden het aantrekkelijk om refurbished aan te schaffen, vertelt Willemse. “Onze klantenkring bestaat van oorsprong uit privéklinieken in de Verenigde Staten, Canada, Japan, Spanje, Portugal en Duitsland. Dat is nu aan het uitbreiden. Een toenemend aantal landen opent hun markt voor hergebruikte medische apparaten. Zo heeft Vietnam onlangs restrictieve regelgeving opgeheven.” Een andere ontwikkeling is dat reguliere ziekenhuizen de stap naar hergebruikte apparatuur maken. “Dat doen ze dan vaak naast de aanschaf van een aantal nieuwe apparaten.”
Refurbished zit ook in de lift doordat duurzaam inkopen in zwang raakt. Dit speelt bijvoorbeeld in Nederland en de Scandinavische landen. “We verkopen ook refurbished systemen in Nederland, zoals aan het Tergooi Medisch Centrum in Hilversum en Transparant Kliniek”, vertelt Willemse trots. “Dat is mede het gevolg van doelen op circulair inkopen. Natuurlijk speelt ook mee dat refurbished apparatuur goedkoper is.”

Toename van hergebruik

Philips verwacht dat circulair de komende jaren flink gaat groeien. Dat heeft te maken met de opkomende beweging van duurzame zorg/inkoop. Ook speelt mee dat duurzaamheid steeds meer loont voor zorgklanten en ook voor Philips zelf. Het gezondheidstechnologiebedrijf verdient het meest aan circulair wanneer er zo veel mogelijk van een gebruikt apparaat kan worden hergebruikt. Die mate van hergebruik gaat in de komende jaren toenemen. “Dat heeft te maken met hoe de apparaten zijn ontworpen”, zegt Patrick Lerou. Hij is bij Philips Circular Lifetime Solutions wereldwijd verantwoordelijk voor het terughalen van grote medisch apparatuur. Om uit te leggen hoe dit precies zit, vertelt Lerou meer over de feiten en cijfers rond de ‘ingeleverde’ apparatuur. “Wij halen jaarlijks zo’n 3.400 apparaten terug naar Philips. Systemen ouder dan zo’n vijftien jaar worden over het algemeen gerecycled. Om duurzame reden laten we dit lokaal doen door ons uitgebreide netwerk van gecertifieerde recyclers. Uit systemen van tussen de tien en vijftien jaar kunnen we vooral onderdelen winnen en hergebruiken. Systemen van minder dan (en rond de) tien jaar oud kunnen we volledig refurbishen.” Naarmate de jaren verstrijken zal het percentage voor refurbishen geschikte apparaten en onderdelen vanwege het meer geschikte ontwerp gestaag toenemen, legt Lerou uit: “Zo gaan we steeds meer profiteren van onze voorsprong in duurzaam design.”

Licht ontwerp

Een voorbeeld van duurzamer, circulair design van medische apparatuur zijn de BlueSeal MRI-scanners van Philips. Deze zijn 900 kilo lichter ontworpen dan traditionele systemen. Dit scheelt veel grondstoffen. In MRI-scanners zit een magneet die wordt gekoeld met helium. Traditionele systemen gebruiken voor die koeling zo’n 1.500 liter vloeibare helium. BlueSeal MRI-scanners bevatten slechts zeven liter (dat is dus slechts 0.5%) in een gesloten systeem; anders dan bij traditionele systemen verdwijnt dit helium niet uit het apparaat. De BlueSeal is dus niet alleen duurzaam vanwege het lichtere, gesloten ontwerp, maar voorkomt ook verspilling van helium. Je hoeft het systeem niet bij te vullen. Dat is belangrijk omdat helium een niet-hernieuwbaar en niet-terugwinbaar edelgas is. Dankzij de BlueSeal-technologie is er sinds 2018 al 1,5 miljoen liter helium bespaard.

Bij de klant vervangen

Het duurt nog wel even voordat alle apparaten zo zijn ontworpen dat ze geschikt zijn om te refurbishen. Philips is gewend om daarmee om te gaan. Al ruim 25 jaar nemen ze grote medische apparatuur van klanten terug. Uit oogpunt van kosten en duurzaamheid worden niet al die apparaten overigens naar Nederland verscheept, legt Lerou uit. “Wij werken wereldwijd. Systemen die in Nederland worden aangeboden gaan natuurlijk allemaal naar Best, maar bij buitenlandse systemen hangt het af van de kosten en footprint. Een systeem dat in Australië staat, verschepen we niet naar Nederland. Daar werken we met lokale spelers. Dit zijn altijd partijen die aantoonbaar duurzaam werken. Zij halen de herbruikbare onderdelen eruit en sturen die naar ons op. Ook zorgen ze voor een duurzame verwerking van het restmateriaal, bijvoorbeeld recycling.”
Philips kan ook bij de klant zorgen voor vervanging, waarbij oude onderdelen een tweede leven krijgen. Een voorbeeld is de zogeheten dStream-upgrade, legt Willemse uit. “Een MRI-apparaat gaat zo’n tien jaar mee en de magneet twintig. Bij zo’n upgrade blijft de magneet op locatie staan, de rest van het apparaat wordt vervangen. Voor de zorgorganisatie is het vaak een voordeel dat dit ter plekke kan. Dit scheelt een hoop installatietijd en logistieke overlast. In de meeste gevallen is dit ook de duurzaamste optie.”

Summum van circulair

In de toekomst gaan we ernaar toe dat medische apparaten een veel langere levensduur bij de klant krijgen, verwacht Lerou. “Ze zullen vaker ter plekke worden opgeknapt. Daarbij zullen wij de onderdelen lokaal vervangen en het restmateriaal lokaal verwaarden. Voorwaarde is wel dat die apparaten dan meer modulair zijn gebouwd. Daar past dan waarschijnlijk ook een ander businessmodel voor Philips bij, waarbij de klant niet betaalt voor de aanschaf maar voor het gebruik van het apparaat. Zodat wij er, nog meer dan nu, bij gebaat zijn dat de apparaten zo zuinig mogelijk zijn en zo lang mogelijk meegaan. We werken binnen Philips hard om dat summum van circulair zo snel mogelijk te bereiken.”

Lees ook het interview met hoofd duurzaamheid bij Philips Robert Metzke.