Marktwerking is de zondebok van de zorg. Dat stelt Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit. Hoewel er veel beter kan, is het afschaffen van concurrentie een slecht idee. “Als we alle samenwerkingsvormen rücksichtslos toestaan, komen we tot de juiste zorg op de juiste plek, maar tegen een volledig verkeerde prijs.”
Is het huidige zorgstelsel nog gebaat
Helemaal eens met de heer Varkevisser. En dat her en der een aanpassing gewenst is ook. Soms minder marktwerking (het thuiszorg voorbeeld) en soms ook meer marktwerking maakt het alleen maar beter. Wat dat laatste betreft is gebrek aan marktwerking de reden waarom het zolang duurt met het voorbeeld van de kinder-hartchirurgie1 ook is de rol van ziekenhuizen is aan het veranderen maar hebben we nog altijd heel veel ziekenhuizen (en SEH’s) voor dit klein landje. En deze ongeveer 100 ziekenhuizen hebben allemaal op vrijdag, zaterdag en zondag hun operatiekamers en dure radiologische apparatuur en operatierobots vrijwel stil staan. Met marktwerking zou je hier wel wat zuiniger mee omgaan! En samenwerken van enkele ziekenhuizen kan ook concurrerend zijn naar andere…….zo weet ik er nog wel meer. Echter het frame is dat marktwerking door alle kranten omarmt is als de schuldenaar! Erg kortzichtig…….
Leidt marktwerking inderdaad tot een betere prijs in de zorg? Hebben we daar voorbeelden van? In de jeugdzorg is de marktwerking vanaf 2015 geïntroduceerd en het is alleen maar duurder geworden. terwijl de zorg voor de meest kwetsbare doelgroep zeker niet beter is geworden. Er zijn natuurlijk verschillende organisatorische en stelselvraagstukken die onder deze kostenstijging ligt, maar zou het sturen op marktwerking ‘an sich’ terwijl niet voldaan is aan de veronderstellingen van een echte markt ook een rol kunnen spelen?
Je haalt volgens mij 2 dingen door elkaar. In 2006 (en eigenlijk al vanaf een periode daarvoor) werd de marktwerking in de gehele gezondheidszorg geintroduceerd (dus ook in de jeugdzorg). Echter, in 2015 is de jeugdzorg (en de ggz) gedecentraliseerd naar de gemeente toe, met de gedachte dat er dan meer maatwerk geleverd kan worden aan de context van de regio. Echter, de decentralisatie heeft tot nu toe verkeerd uitgepakt voor de ggz en de jeugdzord. Om dus de marktwerking overal de schuld van te geven, is vaak een beetje te kort door de bocht.
Professor Varkevisser zal het als ordeningsspecialist met mij eens zijn dat zowel samenwerking als marktwerking leidt tot concentratie van aanbieders. Ik zou graag van hem willen weten wat hij als optimale ordening van zorgaanbod ziet betreffende vormen van zorgverlening die zodanig essentieel zijn voor redelijk leven van zorgvragers dat het zorgaanbod zich niet leent voor de keuzemogelijkheid om er geen gebruik van te maken. Ik neem ook aan dat Varkevisser het met mij eens is dat marktwerking als toepassingsvereisten onder meer omvat: transparant onderhandelingsproces, reële keuzemogelijkheden, kunnen afzien van gebruik van het aanbod zonder wezenlijke consequenties. Kijkend naar het Maslow model: basis behoeften lenen zich niet voor toepassing van marktwerking.
Hans Hof, HMC/Profs4Zorg;