Nu de zorg piept en kraakt door oplopende krapte aan zorgprofessionals en toenemende vraag door vergrijzing, zoekt iedereen een weg naar zorg van goede kwaliteit die toegankelijk blijft. In het huidige Integrale Zorgakkoord draait het daarom om ‘Passende zorg’: effectieve zorg op de juiste plaats gegeven, waarover patiënt en zorgprofessionals samen hebben besloten op basis van de toegevoegde waarde voor het leven van de patiënt. Samen beslissen vormt dus een belangrijke basis voor de transformatie die de zorg moet ondergaan. Geboden zorg die zonder samen beslissen tot stand is gekomen, kan immers evengoed geen of negatieve waarde toevoegen aan het leven van de patiënt. Bovendien biedt een goed proces van samen beslissen de potentie dat schaarser wordende middelen langer beschikbaar blijven voor patiënten die met hun zorgverlener daarin (wel) de toegevoegde waarde zien. Samen beslissen is een blijvertje in de zorg, en is dus ook voor KiZ een terugkerend thema met deze nieuwe special: waar staan we met samen beslissen en wat zijn de belangrijkste uitdagingen in de huidige samenleving?

Om af te trappen: in dat goede proces van samen beslissen zit hem de crux. Onderzoek van bijvoorbeeld Ellen Driever laat zien dat veel zorgprofessionals onbewust onbekwaam zijn in het samen beslissen: hun vaardigheden zijn nog ontoereikend voor samen beslissen en zij zijn zich daar niet van bewust. Ellen is als kinderarts na vier jaar promotieonderzoek op dit gebied verheugd om te melden dat zij haar onbekwaamheid bewuster aan het worden is. Zie haar blog hier. Daar ligt dus een belangrijke uitdaging voor professionals: zij zullen leermethoden moeten invoeren die hen helpen de eigen blinde vlekken op te sporen en zich stapsgewijs de daarvoor benodigde vaardigheden beter eigen te maken. Anouk Baghus doet promotieonderzoek bij huisartsen naar hoe dat beter kan. Lees het interview hier.

Aan de patiënt zal het niet liggen: meer dan 90 procent van de patiënten wil samen met de zorgprofessional tot keuzes komen. Patiëntenorganisaties en beroepsorganisaties beseffen dat daarvoor zinvolle hulpmiddelen voor patiënten en zorgprofessionals ontwikkeld moeten worden. Zo is er een keur van scholingsmateriaal ontwikkeld voor zorgprofessionals en keuzetools voor patiënten. In zijn artikel beschrijft Dwayne Meijnckens bijvoorbeeld hoe in de GGZ Toolkits zijn ontwikkeld door MIND en Akwa GGZ die cliënten, naasten en professionals helpen met het samen beslissen.
In aansluiting daarop geven Jako Burgers en Gerda van der Weele weer waarom de werking tussen richtlijnen en samen beslissen essentieel is voor het vertalen van de kennis over de ‘gemiddelde patiënt’ naar zorg op maat in de praktijk. Zie hier hun artikel.
Dat geldt ook voor het inbouwen van samen beslissen in zorgpaden. Joëll Bense, Anne Stiggelbout, Arjan C. Lankester en Anne de Pagter beschrijven in hun artikel hoe de visie van de patiënt en naasten het startpunt is geweest van de waardegedreven zorg-implementatie in het zorgpad kinderstamceltransplantatie, met als doel het samen beslissen door het gehele proces te integreren.

Kortom, er gebeurt veel op het gebied van samen beslissen. Bewustwording en training van zorgprofessionals is alleen niet voldoende. Ruth Pel-Littel en Annemarie Koopman bespreken in hun artikel vijf uitdagingen voor samen beslissen in de ouderenzorg, waarbij de gerichtheid op de mens als een belangrijke factor geldt.

KIZ was bovendien benieuwd welke stimulering op het gebied van randvoorwaarden zoals de beschikbaarheid van goede voor patiënten relevante uitkomsten en financiering helpend is. Vier experts, Suzanne Bierkens, Nelly van Uden, Margot Metz en Evelien Janssen, geven hun visie op welke stappen in de implementatie van samen beslissen succesvol zijn geweest en welke er nog nodig zijn. Lees het artikel hier.

Samenvattend is er dus voor u wat te kiezen uit de zeven mooie artikelen die we met veel plezier als KiZ-redactie in dit themanummer aan u aanbieden.

De special over samen beslissen is samengesteld door Tijn Kool en Haske van Veenendaal

Ga naar alle artikelen in de KiZ special over Samen beslissen