Redactioneel: Waar is de focus op de lange termijn?
Pierre de Winter
Het schijnt dat ergens tijdens het begrotingsdebat eind oktober het CDA-Kamerlid Harm Krul een motie heeft ingediend waarin hij de regering verzoekt voorbereidingen te treffen voor een staatscommissie “die onderzoek doet naar en met voorstellen komt voor een toekomstbestendige en weerbare inrichting van het zorgstelsel in Nederland”.
De motie werd aangenomen, maar dat was nergens in de media te lezen. Ook bij ons niet. Voor het eerst sinds tijden zet iemand het langetermijnfunctioneren van ons zorgstelsel op de agenda, en niemand die het ziet of hoort. Geen vragen hoe die commissie vorm gaat krijgen, wie erin plaats moeten gaan nemen, welk mandaat ze krijgen en wat de exacte formulering is van de opdracht. Onze redactie is daar overigens wel mee bezig, dus misschien weten we meer wanneer dit magazine in druk verschijnt.
Maar het is veelzeggend. In de politieke overlevingscaroussel die Den Haag is, is voor zoiets bedaagds als de lange termijn gewoon geen plaats. En dat is dom. Want hoewel we er de afgelopen tien jaar aardig in geslaagd zijn de zorgkosten onder controle te houden, duikelt de toegankelijkheid van onze zorg – traditioneel ons sterkste punt – hard naar beneden. Jazeker, dat ligt aan de exploderende zorgvraag die weer rechtstreeks gecorreleerd is aan de vergrijzing die de komende vijftien jaar haar hoogtepunt moet bereiken. En natuurlijk aan de historisch krappe arbeidsmarkt. En ja, we moeten leren dat goed voor onze ouderen zorgen iets anders is dan wegdelegeren naar overbelaste professionals.
Waar is de lange termijn?
De vergrijzing zien we al een jaar of vijftig aankomen en wat er tussen 2010 en 2015 op de arbeidsmarkt voor de zorg is gebeurd wegens bezuinigingen, was desastreus. Zicht op de lange termijn had daar tot veel beter – anticyclisch – beleid kunnen leiden. En nu we het er toch over hebben: tot wanneer duurt die vergrijzing ook alweer? 2050? Hoe zou het zijn om voor die bewuste, demografisch bijzonder periode af te spreken dat de snelgroeiende behoefte aan zorg wel degelijk budgettaire gevolgen heeft? Met een staffel van 11,4 procent nu naar – pakweg – max 17,5 procent in 2040 en dan weer rustig omlaag? En vervolgens een stevige regie plus stevig toezicht om de daaruit voortvloeiende miljarden daadwerkelijk bij de kwaliteit van leven en het dichten van de gezondheidskloof terecht te laten komen? Het lijkt soms wel alsof beheersing van de kosten de enige taak van het zorgbeleid is geworden. Kijk je naar de lange termijn, dan weet je dat dat een te beperkte taakopvatting is.
