In de zorgwereld is de door autofabrikant Toyata ontwikkelde managementbenadering ‘lean’ ontzettend populair. Zorg is echter helemaal niet geschikt voor lean, zegt zorgadviseur Barend van Lieshout op de opiniepagina van het Financieele Dagblad.
“De laatste jaren kun je geen
Jammer dat zo’n ongenuanceerde visie zonder meer wordt overgenomen op de voorpagina van Zorgvisie. Laten we zacht uitdrukken dat de auteur en ik het niet helemaal eens zijn (zie ook discussie op FDSelections). Ik hoef alleen maar te verwijzen naar een artikel uit Quality and Safety in Health Care: “Lean thinking in healthcare: a realist review of
the literature.” Daarin wordt duidelijk dat er in 33 bestudeerde internationale lean initiatieven in de zorg sprake is van een succesvolle uitkomst.
De auteur beroept zich op de onmogelijkheid standaardisatie door te voeren in de zorg. Maar ziet niet dat dagelijkse improvisatie, gaten dicht lopen en brandjes blussen juist ten koste gaat van veiligheid, snelheid en doelmatigheid. Standaardisatie kan een helpende hand bieden om tijd te ‘kopen’ voor die situaties waarin de patiëntconditie (co-morbiditeit, multi-orgaanfalen of andere omstandigheden) de noodzaak oproept tot het aanwenden van alle benodigde creativiteit.
Eerst misschien Toyota maar eens goed spellen.Daarna spreken met de mensen in de zorg, die het werk doen. Van hen horen wat lean principes hen opleveren! We nodigen je graag uit op locatie om met eigen ogen te zien wat lean denken oplevert én waar bovendien nog) heel veel potentie zit!
Het letterlijk kopiëren van Lean vanuit andere branches is inderdaad niet werkbaar binnen de zorg. De kunst is juist om een goede vertaling te maken van verschillende aspecten van Lean naar de zorg, maar ook patiëntbeleving. Zo is de definitie van verspilling binnen de industrie in mijn ogen anders dan de definitie van verspilling in de zorg; in de zorg heb je ruimte nodig voor persoonlijke aandacht. De benadering slaat daarom zijn plank mis wanneer je uitgaat van complete standaardisatie en de benodigde flexibiliteit niet meeneemt.
Onze ervaring laat zien dat door het in kaart brengen van de gehele keten al veel winst te behalen valt. Juist het extra aandacht geven aan de cultuur/gedragsverandering die je kan realiseren met deze benadering is in mijn ogen erg waardevol en de sleutel tot succes.
Conclusie duidelijk … De heer van Lieshout en zijn medestanders zijn onderdeel van het probleem geworden in plaats van onderdeel van de oplossing. Het valt ook niet mee om rechtop te blijven staan. Jammer ook dat veel beslissers in de zorg weinig verstand van de zorg blijken te hebben … en ook weinig verstand van Lean. Verkeerde conclusies all over the place
De benadering moet zijn dat de focus komt te liggen op zorglogistiek; kiezen voor Lean of TOC oid gaat voorbij aan een goede vraag- of probleemstelling. Aspecten van Lean, TOC, reductie van variabiliteit etc. kunnen dan vervolgens worden ingezet om de vraagstelling te kunnen beantwoorden….
Weinig zo vluchtig als een managementconcept. Toch kan lean thinking zeker ook in de V&V van betekenis zijn, mits bestuurders goed nadenken over de wijze van toepassen.
Met zorgprofessionals nadenken over het creeëren van meer waarde voor cliënten, patiënten en bewoners is fantastisch. Laat dat laatste nou de ´main focus´ van lean thinking zijn…
De stelling van Lieshout onderschrijf ik, zeker vanuit mijn ervaring als directeur en manager in de ouderenzorg, de V&V sector. Doorgeslagen lean benadering is de opmaat geweest voor, de veel bekritiseerde, stopwatchzorg in Amsterdam. Zodra dat gecombineerd wordt met wantrouwen en onvoldoende persoonlijke aandacht voor de medewerkers, vind je de dood in de pot. De ingeslagen weg blijkt dood te lopen en de journalisten en de inspectie staan op je stoep. De jongens met stopwatches heb ik ook in veel ziekenhuizen zien komen en gaan. Wetenschappelijk onderzoek naar wat werkelijk werkt en beklijft, lijkt doelmatiger dan iedere keer weer als management achter een nieuw management tool aan te lopen en je organisatie mee lastig te vallen.
Het is nu eenmaal eenvoudiger de lakens uit te delen, dan de bedden op te maken.
Elke vorm van samen (multidisciplinair) met een frisse blik naar processen kijken is waardevol in de zorg: het verbetert de kwaliteit, de doorstroming en de patiëntenervaring. Dat komt mijns inziens niet specifiek door de methode (lean, six sigma, doorbraak oid) maar door de gezamenlijke aandacht en de politieke wil van het management om tijd en middelen vrij te maken voor zorgverbetering. Voorlopig moeten we blij zijn met elk initiatief dat zorgverleners uit hun routine haalt en hen aanspreekt op hun verantwoordelijkheid en vakkundigheid. Dat levert in nagenoeg elke zorginstelling resultaten op. Er is ruimte genoeg voor verbetering! Later kunnen we nog eens wetenschappelijk gaan bewijzen welke methode het beste werkt of het meeste kosteneffectief is.
Vespillingen zoals wachttijden, transport, dubbel uitgevoerde werkzaamheden of niet op elkaar aangesloten systemen zijn nog steeds gemeengoed in de zorg en daarom leenmt de zorg zich uitstekend voor de Lean aanpak. Een ander principe van Lean is het creeren van flow in de werkzaamheden. Het reduceren van de variabiliteit van vraag en aanbod valt daarmee ook binnen het beriek van Lean. Flexibiliteit en persoonlijke aandacht vormen altijd de basis voor veranderingen maar de suggestie dat een verstandig ziekenhuis beter daarop kan vertrouwen kan ik zeker niet onderschrijven.
Dus Lean is wel toepasbaar in de zorg. Zij het dat aandacht voor de patient niet als “verspilling” gezien moet worden. Standaardisatie van de zorg is al gemeengoed vanwege alle protocollen en werkinstructies die er zijn. Nu nog de patient centraal: het “eindproduct”
ik ben het niet eens met van Lieshout. In de ziekenhuizen werkt alles met alles nauw samen en wordt er veel op elkaar gewacht, door deze processen inzichtelijk te maken valt er (kwaliteits)winst te halen en vooral minder ergenissen door het begrip wat ontstaat bij alle partijen.