Dat de urgentie voor deze zoektocht hoog is, liet IZZ-onderzoekster Irene van der Fels zien aan de hand van cijfers uit de jaarlijkse Monitor Gezond Werken in de zorg. Eén op de zes zorgmedewerkers voelt zich vaak of altijd emotioneel uitgeput. Eén op de vijf voelt zich lichamelijk uitgeput. Met name in de ggz is de emotionele werkdruk hoog. De fysieke werkdruk is het hoogst binnen de vvt. Het fysiotherapiegebruik is daar de laatste jaren gestegen tot bijna 45 procent. Die werkdruk vindt z’n weerslag in verzuim. “En als er niet zoveel mensen thuis zouden zitten, zouden we geen personeelstekort in de zorg hebben”, concludeerde Tanja Ineke laconiek. Dus hoe brengen we die terug? Een van de sleutels ligt bij werkplezier.

Balans

“De zoektocht naar werkplezier begint met de definitie”, legde gastspreker Annet de Lange uit. Zij is professor Sustainable Employability aan de Open Universiteit en Senior Managing Consultant Future of Work, Labour Market and HR bij Berenschot. “Elke (zorg)organisatie heeft een eigen cultuur en een eigen perspectief op werkplezier. Haal die op.” De belangrijkste kernwoorden die tijdens de sessie op 26 maart naar voren kwamen waren ‘sociaal/met elkaar’, ‘zinvol/iets bereiken’ en ‘zingeving/iets voor iemand betekenen’. Die kwamen aardig overeen met de wetenschappelijke literatuur, zo concludeerde De Lange. Daarin staan autonomie, competentie en verbondenheid centraal. Uit veel trainingen die zij geeft blijkt hoe belangrijk de balans is tussen energievreters (als bijvoorbeeld negatieve feedback, deadlines of regels en procedures) enerzijds en energiegevers (samenwerken, complimenten, constructieve feedback, successen) anderzijds. Een gezond organisatieklimaat speelt daar een belangrijke rol in, zo blijkt uit het Job Demands-Resourcesmodel. Haar belangrijkste tip aan zorgorganisaties? “Creëer een omgeving waar iemand tot bloei komt.”

Baansleutelen

Daar zijn verschillende interventies voor, liet Annet de Lange zien. Een zeer aansprekende tool is het zogenaamde ‘job crafting’, oftewel baansleutelen. “Dat is – met een klein beetje ongehoorzaamheid – speelruimte zoeken om je eigen talenten en interesses meer aan bod te laten komen.” Dat kan het uitruilen van taken met collega’s zijn of juist een andere manier van uitvoeren. Lazzo (onderdeel van Over Morgen) heeft daar een spel voor ontwikkeld dat zorgmedewerkers met hun team kunnen spelen. Baansleutelen is overigens niet alleen voorbehouden aan medewerkers, benadrukte De Lange: “Ook werkgevers of bestuurders moeten hier aandacht voor hebben.” Dat geldt eveneens voor de interventie InDialoog van IZZ. Dat is een methode voor het voeren van een constructief en open gesprek in teamverband. Het is bewezen effectief voor het bevorderen van werkplezier. Senior adviseur Gezond Werken Peter Krom van IZZ interviewde Dirk Smeets hierover. Smeets is senior verpleegkundige bij De Wever. Hij werkt met jongdementerenden in Tilburg. “Het is een proces in drie ronden, met telkens een terugkoppeling. Ik zag het probleemoplossend vermogen van het team steeds groter worden”, vertelde Smeets. “Bij roosterproblemen werd niet meer naar elkaar gewezen, maar nodigen we een planner uit op de vergadering om te kijken wat technisch allemaal mogelijk is.” Gelijkwaardigheid en creativiteit spelen daarbij een grote rol. Taal is daarbij zeg maar echt een ding. Dirk Smeets: “Het maakt nogal verschil of je in een vergadering heel directief zegt ‘hoe gaan we dit oplossen’ of heel open vraagt ‘hoe gaan jullie dit oplossen’.” Dat het werkplezier is toegenomen, zie je aan het verzuim dat percentpunten is gedaald, legde Dirk Smeets uit. Nu is het van belang om de nieuwe manier van werken ook echt te borgen in de organisaties en in de teams.

MDIEU

Er is een scala aan interventies om werkplezier te vergroten. Via Over Morgen kunnen zorgorganisaties compensatie krijgen om die in te zetten. De zogenaamde MDIEU-subsidie (Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden) voor duurzame inzetbaarheid gaat een tweede periode in, zo vertelde Annette Kraaijeveld, Projectleider Over Morgen. “De regeling wordt na de zomer weer gefaseerd opengesteld. Organisaties kunnen dan een voucher aanvragen. Binnen een aantal weken moeten ze dan een offerte van een interventiepartner laten zien, zodat we zeker weten dat ze concreet met werkplezier aan de slag gaan.” Over Morgen is voor ‘versie 2.0’ nog op zoek naar nieuwe interventiepartners. Daarnaast wil Over Morgen in gesprek met vakbonden, OR’s en bestuurders om werkplezier nog beter op de kaart te zetten. En in de tweede ronde komen een aantal nieuwe onderwerpen aan bod, zoals de overgang en mantelzorg. “Binnenkort starten we met webinars om deze uit te lichten”, aldus Annette Kraaijeveld.
De vele achtergronden en praktische toepassingen die aan bod kwamen tijdens de IZZ-inspiratiesessie voor de vvt lieten zien dat er hard gewerkt wordt om Tanja Ineke’s slogan (‘spread the word: werkplezier’) handen en voeten te geven.

Op 18 juni organiseert IZZ een inspiratiesessie voor de ggz. Het is een ontbijtsessie bij IZZ in Apeldoorn, waarbij IZZ een lekker ontbijt verzorgd. De inloop is vanaf 08.00 uur. Start is om 08.30 uur en de sessie duurt tot 11.00 uur. Wil je deelnemen? Meld je dan hier aan of stuur een mail naar events@stichtingizz.nl. Dan krijg je alle info toegestuurd.