Preventie(weer) opbouwen is een weg van heel lange adem en zal voorlopig de grote offers, die het volk moet brengen, niet snel doen afnemen. De enige kans, die een maatschappij heeft, is om bij de start van het leven al de inregeling van gezondheid en zeker gezonde lichamelijke ontwikkeling weer door iedere ouder en bij opvoeding betrokken mensen of instellingen te laten verzorgen. Het bewust of onbewust loslaten, als evoluerende maatschappij en dus evoluerende overheden, van de ontwikkelde preventiekennis en -kracht die er voor de Mammoetwet (en de brede sociale omslag) tot in de haarvaten van het volk via het Onderwijs was gebracht, is de oorzaak van de grote vertwijfeling in het hele land over het nu verder moet met de al bijna op de ijsberg hangende zorgtanker, zoals ook Mierau weer beschrijft. Het is niet meer mogelijk een “schuldige” aan te wijzen, omdat we als hele maatschappij een kant op evolueerde, die het behoud van preventiekennis en -kracht vanuit de overheid aangestuurd, niet meer zo nodig vonden. Herstel preventiekennis is de enige kans om deze als boegschroef in te zetten. Maar de oplopende averij zal niet minder worden, hooguit het zinken afgewend. Het Onderwijs en de (medische) Wetenschap liet de in bijna twee eeuwen opgebouwde kennis in Europa opgebouwd en als Gezondheidsleer via de Huishoudscholen tot in de arbeiderswijken geïmplementeerd vervangen door een zucht naar “modernisering” en als “Amerikanisme” te omschrijven veranderen van het dagelijks leven, de opvoeding, het Onderwijssysteem en de inrichting van de Geneeskunde. Goed inregelen van gezondheid en voroal het aanleren van hoe je als kind al effectief preventief onderhoud kan aanleren stond als “gymnastiek” bekend en bij wet verplicht geacht, om de bekende gevolgen voor de gezondheid van het kind van veel moeten zitten te compenseren of al bij te sturen. De Amerikaanse overheid heeft in de jaren 50 de grote achteruitgang in “fitheid” van hun jeugd (The report that shocked the President) willen oplossen door “PSort”in het Onderwijs Minister Dijkgraaf heeft op ons aangeven, waar de schoen wringt bij de jeugdgezondheid en hun kennelijk onvermogen tot goede leerprestaties te komen, namelijk bij de onvoldoende gezonde lichamelijke opvoeding, aangegeven, dat het Ministerie alleen “stelselverantwoordelijk “is en de inhoud van de vele curricula, die dit aangaan, bij de onderwijsinstellingen zelf moet leggen.

De sportkostenberekening van het RIVM is sowieso flut. Onderaan de gelinkte Skipr-pagina leg ik uit waarom. En de uitkomstmaat Gezonde Levensverwachting moet inderdaad ook meegerekend worden, want verhoging daarvan moet eveneens doel van het beleid zijn, naast kosteneffectiviteit van de zorg.

Ook laat onderzoek steeds vaker een causale link zien tussen cardiovasculaire conditie en dementie, zelfs al blijft leeftijd de belangrijkste factor. Door neurogeriaters wordt al gesteld dat wat goed is voor het hart, goed is voor de hersenen, waarbij dementie bedoeld wordt.

En door het KWF wordt gesteld dat 40% van de kankers voorkomen kan worden door een gezonde leefstijl. Daarin is niet roken uiterst belangrijk, maar dat wordt door de extreem hoge tabaksaccijnzen al sterk bevorderd. Factor nummer 2 is een gezond voedings- en beweegpatroon, maar op dat vlak gebeurt er weinig of niets vanuit de verantwoordelijken, al decennialang niet.

Wat er dan ook op zijn minst zou moeten gebeuren is een continue mediacampage, gefinancierd door overheid (care-verantwoordelijke) en zorgverzekeraars (cure-verantwoordelijke), waarin mensen gemotiveerd worden er een gezond voedings- en beweegpatroon op na te houden.

Met de mogelijkheid voor mensen om (half)jaarlijks biomarkers daarvan (vrnl. Hb1Ac en cholesterol) te laten meten middels direct toegankelijk labonderzoek (net zoals je kunnen laten testen op covid). Een soort APK voor het lichaam, maar dan eentje die wel nuttig en kosteneffectief is.

Het “wrong-pocket” probleem. Het is zo ongelooflijk eenvoudig en toch lijkt dit niet tot de beleidsmakers door te dringen omdat ze als de dood zijn voor een stelselwijziging. Ik vergelijk dit vaak met twee buren die hebben afgesproken dat ze samen een auto delen waarbij de deal is dat de één voor het reguliere onderhoud opdraait en de ander voor het groot onderhoud. Degene die het regulier onderhoud moet doen heeft er geen enkel belang bij om op tijd olie te verversen want de groot onderhoud kosten zijn toch voor de ander. Iedereen weet dat als je het basisonderhoud verwaarloost dat je dan later met veel hogere kosten geconfronteerd gaat worden. Vraag ook eens aan een schilder. Maar in de zorg lijkt dit niet door te dringen. Wij krijgen te maken met Wmo aanbestedingen van gemeenten waarbij we de opdracht mee krijgen om jaarlijks 15% van onze cliënten te laten uitstromen naar de Wlz. Vanuit perspectief van gemeenten begrijpelijk maar vanuit verantwoordelijkheid voor de zorg in haar volle breedte absurd. Er zitten verkeerde prikkels in het huidige systeem. En dan verkent VWS ook nog eens de optie om huishoudelijke hulp te schrappen. Juist daar waar je vroeg kunt signaleren en kunt werken aan preventie. Hoeveel dommer wil je het krijgen? Dus wil ik mij graag aansluiten bij de oproep van Hans Buijng : “Dus mijnheer Kuipers, mevrouw Helder: toon lef en gooi de koers om: ga investeren in preventie!” Het eerste wat daarvoor moet gebeuren is het verwijderen van de financieringsschotten. Hoe? Laten we dat snel uitvinden. Zeer snel want de tijd dringt.

Mierau heeft een helder en overtuigend betoog. Al vele jaren dringt Zorgthuisnl aan op een verschuiving naar preventie. In de zorg, maar zeker voordat zorg nodig is. Ook bij beginnende kwetsbaarheid door bijvoorbeeld ouderdom kan nog veel winst gehaald worden. Met lichte vormen van ondersteuning, welzijn en begeleiding kan veel bereikt worden. Er zijn al vele maatschappelijke kosten en baten analyses (MKBA) gemaakt die overtuigend laten zien wat de baten zijn voor de gehele samenleving tegenover de kosten: elke geïnvesteerde euro in preventie levert een veelheid aan euro’s winst elders. Ook in de zorg, deels als besparing door geen uitgaven die anders wel waarschijnlijk waren. En inderdaad: dan blijkt altijd dat de baten elders vallen dan de kosten. En voor de helderheid: zorg is dus geen kostenpost, zorg is een investering. Een investering waar de gehele samenleving baat bij heeft.
Wat Mierau helaas niet noemt is dat we ons met dit zorgstelsel op slot hebben gezet. De zorgverzekeraar zal nooit een lange termijn of maatschappij breed perspectief op pakken. Die denkt alleen kort-cyclisch. En denkt alleen in termen van zo veel mogelijk zorg tegen zo laag mogelijke prijs. Het loont voor hen niet in dit stelsel om te investeren in preventie. Hetzelfde geldt voor gemeenten: de baten van die investeringen vallen stelselmatig elders, tenzij je als stadsbestuur je zorgplicht serieus neemt en ook elke burger, ook die burger die zorg ontvangt, nog steeds tot je gemeenschappelijke verantwoordelijkheid rekent. Kortom: de prikkels staan stelselmatig verkeerd. Dit weten we al een tijdje en is ook een thema in wat ooit de contourennota heette (ook nog iets van gezien?) en nu bij IZA. Maar ook daar gaat het vooral over verleggen van de verantwoordelijkheden en het ontbreken van geldmiddelen en niet om het omkeren van de prikkels. En helaas dus ook niet over de vraag hoe we uit de wurggreep van dit stelsel komen om preventie daadwerkelijk te laten lonen.
En dus ook dat het nu het tijdstip is om te investeren op preventie in plaats van de klaagzang hoeveel de zorg straks wel niet zal kosten. Dus laten we gaan beginnen: te beginnen met de opdracht aan verzekeraars om op preventie te investeren en door het creëren van een “revolving fund”: gemeenten en andere partijen die preventie serieus nemen kunnen daar hun benodigde middelen vinden. Uit de baten die deels in de toekomst liggen (die haal je rekenkundig vast naar je toe, zoals je een hypotheek neemt om het gewenste huis op den duur jouw eigendom te laten zijn) zal dit ‘revolving fund” jaarlijks gevuld worden. Het is onze overtuiging (en gelukkig velen met ons op basis van de veelvuldige onderzoeken) dat daarmee op den duur de zorglast zal dalen en de investeringen voor de hele samenleving gaan renderen. Misschien moet deze afspraak wel centraal komen te staan in het integraal Zorgakkoord (IZA) dat nu weer vooral op besparen afkoerst (budgetten uit kader wijkverpleging halen bijvoorbeeld) en verleggen van verantwoordelijkheden, in plaats van zelf de handschoen op te pakken. Dus mijnheer Kuipers, mevrouw Helder: toon lef en gooi de koers om: ga investeren in preventie!