Diagnose-expansie. Zo kwalificeert Bussemaker de neiging om elk probleem te medicaliseren tot een diagnose. Die neiging komt van twee kanten. Een diagnose geeft zowel patiënten als zorgverleners houvast. Patiënten geeft een diagnose hoop op een behandeling met genezing. Zorgverleners hebben met een behandeling het idee dat ze wat kunnen doen om een probleem te fixen. En ze krijgen daarvoor nog betaald ook.
Integrale en holistische benadering
“Maar de medische benadering leidt af van een meer integrale en holistische benadering. Voor een gesprek met reflectie over wat echt belangrijk is in het leven van iemand, is dan weinig plek”, zegt Bussemaker.
Kwaliteit van leven
Ze heeft het zelf meegemaakt toen bij haar 83-jarige vader een kankergezwel in zijn ruggenwervel werd gevonden. De arts wilde hem uit bescherming een korset omdoen, want dat schreef het protocol voor. “Maar dat hebben we niet gedaan, want dat zou te veel ten koste van zijn kwaliteit van leven gaan. Het gaat bij het einde niet om het toevoegen van dagen, maar om kwaliteit. Dan maar iets minder lang leven, maar wel met meer kwaliteit van leven.”
Chinese muur cure en palliatief
Bussemaker zou graag zien dat de Chinese muur tussen cure, behandelen, en palliatieve zorg een stippellijn wordt. Dat de goede dingen van palliatieve zorg geïntegreerd worden in de reguliere curatieve zorg. Nederland doet het internationaal gezien overigens helemaal niet zo slecht. Zo is er in de huisartsenzorg en langdurige zorg veel aandacht voor omgaan met de dood.
Intrinsieke motivatie vrijwilligers
Toch zou het goed zijn als er meer waardering zou komen voor palliatieve zorg, vindt Bussemaker. Ziekenhuizen en ook verpleeghuizen kunnen goede elementen uit de hospicezorg overnemen. “Die draait voor een belangrijk deel op vrijwilligers, die dat doen vanuit een intrinsieke motivatie. Verpleeghuizen doen pas een beroep op vrijwilligers als er personeelstekort is. Ze zouden meer een beroep kunnen doen op de intrinsieke motivatie van mantelzorgers en vrijwilligers. Ze een grotere rol geven bij zinvolle dagbesteding en ze betrekken bij eenvoudige praktische handelingen, zoals wondverzorging, eenvoudige medicatie, wassen en steunkousen aandoen.”
Cultuuromslag verpleeghuizen en ziekenhuizen
Dat vereist wel een cultuuromslag bij verpleeghuizen en ziekenhuizen. Ze komen uit een cultuur dat ze bij binnenkomst alles overnemen, omdat ze wel weten wat goed is voor patiënten en cliënten. Het vraagt ook om een holistische blik op kwaliteit, die niet alleen meer is gestoeld op dat wat is vastgelegd volgens de protocollen en richtlijnen. “Het uitbannen van risico’s zullen we ook moeten loslaten. Met elkaar zullen we moeten accepteren dat mensen soms vallen of de weg kwijtraken.”
Van de politiek en media vraagt dat om terughoudendheid. Dat ze niet bij elk incident vol op het orgel gaan en zeggen dat dit “nooit meer mag gebeuren”.
Pyjamadagen
Bussemaker herinnert zich de pyjamadagen, die in haar tijd tot veel opheft leidden. “Een verpleeghuis had dat vanuit een goede intentie gedaan. Het idee was om ouderen, net als kinderen, pyjamadagen te geven, omdat ouderen het zat waren dat ze voor 09.00 door de hele wasstraat moesten. Maar de kinderen waren boos dat hun ouders om 11.00 nog een pyjama zaten. De pyjamadagen werden door alle ophef het symbool van de verschraling van zorg.”
In dat opzicht is Bussemaker niet optimistisch, want ze merkte in haar tijd in het parlement al de omslag. “Kamerleden hechten sterk aan zichtbaarheid. Ze zien het Parlement steeds meer als een plek voor theater. Het is belangrijker om Kamervragen te stellen en aandacht te vragen voor een thema, dan de antwoorden te lezen en bij te dragen aan een oplossing.”
