Bij de presentatie van het tienjarenplan voor de ggz spraken de voorzitters van enkele ggz-koepelorganisaties zich kritisch uit over de eerstelijn en het verwijsbeleid aldaar. “Er wordt heel vaak een beroep gedaan op de ggz”, en: “Bij de huisarts worden vragen bijna altijd zorgvragen.” De redactie besloot die wat ons betreft opvallende opmerkingen in een poll om te zetten met als stelling: ‘Huisartsen verwijzen te snel door naar de gzz’.

Dat leverde twee dingen op: een hoge deelname aan onze poll (234 mensen in totaal) en heel veel boze huisartsen. Helaas werden ze niet alleen boos op de mensen die deze uitspraken hadden gedaan, maar ook op ons. ‘Hoe haal je het in je hoofd om deze lap rood vlees in de arena te gooien’, was te lezen op LinkedIn.

We schrokken er een beetje van. Hadden we teveel de sensatie gezocht? Irritatie was er ook. Dat huisartsen niet blij zouden zijn met deze citaten was te verwachten, maar boos op ons? Don’t kill the messenger!

Sociaal domein

Dat gezegd zijnde, eerst de uitslag: 175 mensen waren het oneens met de stelling; 59 eens. In de categorie telden we minstens 50 huisartsen; in de laatste categorie slechts 5. Stelling afgeserveerd dus, mede dankzij de deelname van huisartsen. Maar helemaal doorslaggevend zijn ze toch ook niet geweest.

Onder de mensen die het eens zijn met de stelling doet vooral de mening opgang dat er vanuit de eerste lijn meer gezocht kan worden naar oplossingen in het sociaal domein. Veel van de mentale klachten waarmee mensen bij de huisarts komen, vinden daar hun oorsprong. Veel zou daar weggevangen kunnen worden voordat er naar de tweedelijns ggz wordt doorverwezen.

“In het sociaal domein is veel aanbod wat geschikt zou kunnen zijn. Een verkennend gesprek of netwerk intake zou passend zijn om te zorgen dat mensen terecht komen bij wat passend is”, schrijft een ervaringsdeskundige en wijkfunctionaris ggz. Een geestelijk verzorger in de psychiatrie voegt toe: “Er wordt nog te weinig gebruik gemaakt van de landelijke subsidieregeling voor mensen van 50+. Zij hebben recht op vijf gratis gesprekken met een geestelijk verzorger van het Centrum voor Levensvragen.”

Maatschappelijk probleem

Een psychiater vindt dat de in huisartspraktijken aanwezige praktijkondersteuner POH ggz meer zou moeten kunnen opvangen. “Denk aan een oplossingsgerichte techniek, COMED (zelfbeeld) en basis CGT. Dus de opleiding voor POH-ggz snel upgraden zodat ze zich meer bekwaam voelen.”

Maar weinig deelnemers die het eens zijn met de stelling, wijzen overigens met de vinger naar de huisarts. “Het is een maatschappelijk probleem”, is de tendens en daarbij wordt ook gekeken naar de patiënt/cliënt/burger: “We medicaliseren ongerustheid, balen en tegenslagen. Dat kun je ook oplossen met iemand zonder BIG die naar je luistert en je op weg helpt”, aldus een directeur in de ggz.

Complete ggz-instelling

In het kamp ‘oneens’ huizen logischerwijs meer huisartsen en dus ook meer emotie. Maar wat opvalt na het tumult online, is dat veruit de meeste reacties rustig en opbouwend zijn.

“Huisartsen verwijzen in mijn ervaring zeer zorgvuldig. Teveel patiënten met echte ggz-problemen blijven door de wachttijden en zorgplafonds te lang in zorg van de huisarts en POH en leveren een te grote belasting op de huisartszorg”, schrijft een psychiater.

Een huisarts laat zien waarom dit binnen zijn beroepsgroep een gevoelig onderwerp is: “Ik houd mensen steeds langer en oneigenlijk bij onze POH-ggz, die inmiddels een club van 10 POH-ers omhelst met 250 uur per week, op hun eigen locatie, voor heel ons dorpje. Ergo: we draaien als huisartsen in ons dorpje een complete ggz-instelling onder eigen beheer, om mensen uit de hogere echelons te houden!”

Een boze reactie uit de eerste lijn die we u niet willen onthouden is deze: “Ja hoor. (…) We hebben al de rol van de kerkvaders en de maatschappelijke werkers op ons bord gekregen. En nu mogen we ook nog psycholoog gaan spelen vanwege de wachtlijsten.”

Wachtlijstprobleem

“In mijn 35 jaar volwassenen en kinder-jeugdpsychiatrie heb ik vrijwel nooit het idee gehad dat er te snel doorverwezen werd door huisartsen. Dit doet teveel denken een scapegoating”, schrijft een kind- en jeugdpsychiater.”

Tot slot de directeur landelijke vereniging POH-ggz: “Dit is echt onwaar. Het koppel huisarts-POH speelt juist een cruciale rol in de ombuiging naar mentale gezondheid en in het ondersteunen van mensen om het leven zo te kunnen leiden zoals zij zelf willen.”

Conclusie: deze uitspraken van de vertegenwoordigers van de ggz-koepels waren op z’n zachtst gezegd onhandig, gezien het feit dat de ggz zelf een wachtlijstprobleem heeft dat voor enorme opstoppingen zorgt in de eerste lijn.

Was het verstandig van Zorgvisie om er een poll van te maken? Gezien alle waardevolle reacties zeker wel. Alleen zullen we voortaan iets zorgvuldiger nadenken over de impact. Of om in de woorden van die ene boze huisarts te blijven: het vlees eerst even aanbraden voor we het uitserveren.