Het heeft allemaal te maken met een bezuiniging van 150 miljoen euro die minister Agema (PVV) ergens in haar begroting moet zien te vinden. Die is nu opgehangen aan de beloning van medisch specialisten, maar er is nog geen besluit genomen over de manier waarop die bezuiniging bereikt moet worden. Na afloop van de ministerraad van vorige week vrijdag opperde de minister dat de specialisten onder de Wet normering topinkomen (WNT) moesten vallen, net zoals de bestuurders in hun ziekenhuizen.

Proefballonnetje vliegt

Hoewel het hier niet om een formeel voorstel of besluit gaat, maakt het nog wel wat los onder de lezers. 97 mensen reageerden op de Zorgvisie-poll van de afgelopen week, waarin we vroegen of Agema het dreigement aan de specialisten wel waar kan maken. De totaaluitslag is bijna fifty-fifty. Vijftig mensen waren het eens met de stelling en vonden dat de minister het niet kon maken. De 47 anderen zagen het proefballonnetje van de minister misschien wel vliegen.

Niet dit weer

Onder de mensen die het niet zien gebeuren, heerst een gevoel van: niet dit weer. De beloning van medisch specialisten inperken is al vaak geopperd, meestal in de vorm van gedwongen loondienst, en nooit wat geworden. “Specialisten zullen nooit meewerken aan een dergelijke verlaging van het eigen loon. Hoe terecht of onterecht de hoogte van de salarissen momenteel is”, stelt een zorginkoper droogjes.

Een internist verwoordt hetzelfde sentiment wat uitgebreider: “De specialisten die vrijgevestigd zijn, hebben zich (noodgedwongen) verenigd in collectieven (msb’s) en staan daardoor zeer sterk. (…) Juridisch is dit niet haalbaar want o.a. niet proportioneel. Als minister doorzet is dat de start van een enorm gevecht. Met veel kosten, o.a. claim Goodwill en inkomensschade. Ook zeer veel juridische kosten. Zou ze onverwacht uiteindelijk toch winnen dan gaan specialisten zich stipt aan de CAO houden, dat wordt echt een puinhoop. Einde carrière van deze minister!”

Macht van de specialisten

De juridische en financiële haalbaarheid zien meer mensen als een drempel, alsook de invloed van artsenkoepel Federatie Medisch Specialisten (FMS). “FMS en maatschappen zijn te machtig en kapitaalkrachtig. Een rechtsgang is gedoemd te mislukken. WNT? De vereiste vooropleidingen en investering zijn voor een medisch specialist veel meer dan voor een bestuurder maatschappelijke organisatie. Hoe lang zit deze incompetente, populistische ploeg sowieso nog?”, voegt een bestuurder hieraan toe.

Choose your battles

Er worden ook vraagtekens geplaatst bij het doel en de proportionaliteit van een dergelijke maatregel op dit moment. “De beoogde besparing is een snipper van andere meer substantiële besparingsmogelijkheden. Choose your battles”, adviseert een eigenaar van een zorgbedrijf de minister. Een toezichthouder uit de ziekenhuiszorg voegt toe: “Los van de ondoordachte niet effectieve aanpak, is deze onderhandelingsstrategie niet erg fatsoenlijk.”

Waarom niet?

Onder de mensen die wel wat zien in Agema’s idee heerst een ‘yes we can’-achtige stemming. “Ze kan de wet aanpassen en in laten gaan vanaf het moment dat de wet start, zonder dat huidige overeenkomsten aangepast moeten worden en met een overgangsregeling. Waarom zou het niet kunnen? Deze wet is ook ingevoerd voor bestuurders. Dit zelfde principe kan je toepassen. Weliswaar zijn er nu constructies binnen de medische vakgroepen die anders zijn dan dat die ooit van bestuurders of van media grootverdieners waren; maar dan kan rekening mee gehouden worden in de overgangsregeling”, meent een toezichthouder uit de ggz.

Prestaties

Mensen zijn er ook een beetje klaar mee dat medisch specialisten zo’n uitzonderingspositie zouden hebben. “Het is hoog tijd dat de beloning van medisch specialisten in de pas gaat lopen met de staat van de gezondheidszorg. De huidige beloning van specialisten niet in loondienst staat in geen enkele mate in verhouding tot hun prestaties”, vindt een capaciteitsmanager uit het ziekenhuis. En: “Het moet maar eens afgelopen zijn met die exorbitante inkomens die gekoppeld zijn aan productieprikkels waar we in de zorg van af willen”, schrijft een bestuurder uit de ouderenzorg.

Haken en ogen

Zelfs als het kan, zitten er wel haken en ogen aan, zien ook de voorstanders. “Ons stelsel is een compromis tussen markt en publieke waarden. Uiteindelijk is toch de overheid de baas: als de minister alles op alles zet, dan zal zij winnen. Echter, de schade en kosten van zo’n overwinning zijn heel hoog. Als alle medisch specialisten in loondienst gaan werken of als de MSB’s blijven bestaan, maar met een afgetopt salaris, dan zal de productiviteit (drastisch) afnemen en dan nemen óf de kosten toe; óf we krijgen enorme wachtlijsten. De opbrengsten zijn heel gering – het ‘bekt’ heel lekker om de specialisten te lijf te willen gaan, maar het levert weinig op en geeft veel schade. Ik denk dus dat het wel kan, maar dat ook mv Agema dit niet zal doorzetten. (Overigens werk ik zelf naar alle tevredenheid in loondienst)”, aldus een hoogleraar psychiatrie.