Zorginstituut Nederland vindt dat buurt, mantelzorgers, vrienden, familie en ouderen in principe voor elkaar moeten zorgen. Pas in allerlaatste instantie moeten ouderen een beroep hoeven doen op zorgverlening. Om dit mogelijk te maken moet de Wet langdurige zorg stevig worden hervormd, zo is te lezen in het advies Van zelfredzaam naar samenredzaam.

Zorgvisie peilde de stemming onder de lezers met de stelling ‘Het is goed dat de toegang tot formele ouderenzorg wordt beperkt’. Hierop kwamen 58 reacties binnen. Slechts elf van de reageerders wilden deze stelling onderschrijven. De rest, ruim 80 procent, van de mensen vond het geen goed idee.

Gemangeld

Vooral een (nog) groter beroep op mantelzorgers schiet mensen in het verkeerde keelgat. “Mantelzorgers zijn nu al vaak overbelast”, schrijft een cliëntondersteuner Wlz. “Verder leidt de z.g afpel-aanpak waarbij eerst naar eigen kracht in het netwerk en algemeen voorliggende voorzieningen wordt gekeken tot langdurige processen, bureaucratie, onnodig geld in verschillende manieren van onderzoek bij gemeenten, tot telkens herindiceren. (…) Ik zie nu al mensen die gemangeld raken tussen weigerende gemeente en CIZ en node zorg ontberen. Bedacht aan de tekentafel met mooie woorden als samenredzaam maar in de praktijk gedoemd te leiden tot chaos, geldverspilling en ontbreken van zorg.”

Billen wassen

Volgens de lezers zijn de verwachtingen van het inperken van formele zorg veel te hoog. “Ik denk dat de overheid zich rijk rekent met een illusie en veel te veel verwacht van de zo genaamde samenredzaamheid”, schrijft een gepensioneerde ouderenzorg-medewerker. “Buren wassen geen billen. Buren helpen niet dagelijks met opstaan en naar bed gaan. Deze illusie geeft de overheid een excuus om verder te bezuinigen en de formele voorzieningen af te schalen. De ouderen van nu zijn het slachtoffer. Zij hebben wel vanaf 1969 een stevige AWBZ premie (nu WLZ) betaald en betalen die nog steeds maar zij krijgen nul op het rekest.”

Toegang juist verruimen

Een deel van de lezers wijst tot slot op de reeds bestaande problemen die ontstaan doordat op dit moment al veel ouderen juist te weinig zorg krijgen. “Elke dag tref ik ouderen op de SEH die allang WLZ nodig hebben maar dit niet kunnen krijgen. Deze actie verschuift het probleem alleen maar naar de acute zorg… Dat is pas dure zorg… en alles oplossen met wijk zorg is inefficiënt”, aldus een verpleegkundig specialist acute geriatrie in het ziekenhuis.

“De toegang tot de ouderenzorg is al veel te beperkt”, stelt een toezichthouder in de ouderenzorg die zelf ook mantelzorger is. “Ouderen blijven liefst thuis, ook als het niet meer gaat. Het is een eenzaam en angstig einde van het leven. Huisartsen zijn onbereikbaar, thuiszorg is zeer beperkt. Dochters die mantelzorgen (zonen doen nog steeds niet veel) werken vaak fulltime want hun kinderen zijn de deur uit, zij krijgen teveel op hun dak. Ouderen en hun mantelzorgers worden aan hun lot over gelaten. Het zou zinniger zijn als de insteek van ZIN zou zijn de toegang tot ouderenzorg te verruimen.”

Ontoegankelijk

Twintig procent van de reacties op deze peiling pleit wel voor een beperking van formele zorg. Het belangrijkste argument: de zorg wordt anders steeds ontoegankelijker, juist voor de mensen die dit het hardst nodig hebben.

“Willen we de continuïteit en beschikbaarheid van zorg borgen voor mensen die het nodig hebben, dan zullen we als burgers meer voor elkaar en onze naasten moeten gaan zorgen en gezonder moeten gaan leven om aanspraak op zorg te verkleinen”, schrijft een thuiszorgdirecteur.

“Het gaat om het woordje ‘formele’”, benadrukt een verpleegkundig specialist uit de ouderenzorg. “We, ook wij als zorgverleners, moeten net als mensen zelf, meer aansturen op wat mensen zelf of met elkaar of met hulpmiddelen kunnen organiseren. De valkuil waar we in getrapt zijn, is dat we te veel zorg van mensen overnemen. We moeten weer terug naar meer samenzorg voor elkaar.”

Hervorming

De ja-stemmers in deze stellen wel randvoorwaarden aan de inperking van zorg. “Als het erom gaat om ook nu de schaarste zo eerlijk mogelijk te verdelen, dan is het niet vreemd om eisen te stellen aan de inzet van andere middelen voordat er professionele ouderenzorg wordt ingezet. De ontwikkelingen zoals reablement, sociale netwerkversterking, reduceren van professionele inzet bij eenvoudige thuiszorg handelingen als steunkousen en oogdruppelen, zijn voorbeelden van acties die zorginstellingen momenteel al inzetten. Die worden nog te weinig door de overheid omarmt en wetgeving loopt hier op achter. Dus ja, hervorming van de toegang tot professionele ouderenzorg is hard nodig”, aldus een lid raad van bestuur uit de ouderenzorg.

“Ja”, zegt tot slot een senior-inkoper van zorgverzekeraar VGZ. “Maar vraag dan ook meteen aanpassingen voor het informele systeem, flexibiliteit, extra tijd etc. Informele zorg is niet gratis en moet dan voor iedereen wel gelijk zijn.”