Tijd voor verbinding

Dankzij de inzet van zorgprofessionals, managers en bestuurders is de zorg-gerelateerde schade en sterfte de afgelopen jaren gedaald. Maar het kan nog beter, want nog steeds sterven onnodig ieder jaar ruim duizend patiënten in ziekenhuizen. Nog meer protocollen, richtlijnen en regels maken de zorg niet veiliger. Door aandacht te besteden aan het verbinden van mensen en leren van elkaar, zorgt het vertrouwen op het vakmanschap van onze professionals voor meer patiëntveiligheid. Dat is precies wat we beogen te doen bij Tijd voor Verbinding.

Inmiddels hebben we binnen het programma vele mooie praktijkvoorbeelden opgehaald. Hierdoor hebben we inzicht gekregen in hoe in een zorgorganisatie de beweging te starten naar het verbeteren van de patiëntveiligheid. Wil je bijdragen aan het agenderen van het gesprek over patiëntveiligheid op of rondom je werkplek? Ga naar www.programmatvv.nl  

In het kort

• Wanneer een patiënt op de ISA wordt opgenomen, wordt gekeken of hij of zij op deze  afdeling blijft of beter kan worden overgeplaatst naar één van de gespecialiseerde afdelingen. De ISA is voortgekomen uit de COVID-afdeling. De samenwerking daar was zo goed dat men deze wilde voortzetten. Door de zorg rondom de patiënt te organiseren en als behandelteam samen te werken ervaarde men er beter aangesloten werd bij de zorgvraag van de patiënt, dat de zorg efficiënter georganiseerd kon worden en dat men daarnaast veel van elkaar leert.
• De ISA bestaat op dit moment uit maximaal 10 bedden. Op deze afdeling kunnen patiënten opgenomen worden met problemen op meerdere gebieden of waarbij nog niet direct duidelijk is wat het werkelijke (hoofd)probleem is. Denk bijvoorbeeld aan een patiënt met dyspnoe waarbij nog niet duidelijk is of dit een longprobleem of een cardiaal probleem is, of aan een kwetsbare oudere patiënt met een verdenking op een endocarditis.
• Door samen als behandelteam van medisch specialisten, ziekenhuisartsen, verpleegkundigen en paramedici naar een patiënt te kijken kom je sneller tot de kern en kun je elkaar vanuit de inhoud versterken, wat de zorg ten goede komt. De essentie van het ISA model is dat de zorg geleverd wordt door een behandelteam i.p.v. een behandelaar en dat door direct vanuit verschillende perspectieven naar een patiënt te kijken de zorg verbetert.

Inspiratie

Er is een dagelijks behandelteamoverleg dat wordt gevoerd door vier medisch specialisten (een longarts, internist, cardioloog en geriater) en een ziekenhuisarts. De ziekenhuisarts heeft een essentiële rol in het behandelteam. Zij is de floormanager van de afdeling en het eerste aanspreekpunt voor zowel de patiënt als het verpleegkundig team als de paramedici. Daarnaast zit zij het dagelijkse behandelteam overleg voor. De ziekenhuisarts bespreekt de patiënt ’s morgens tijdens de papieren visite, na het doorlezen van de stand van zaken na de avond- en nachtdienst. Vervolgens wordt er gezamenlijk een medisch behandelplan opgesteld. De ziekenhuisarts doet daarna de fysieke visite aan bed en de bespreking met- en terugkoppeling aan de patiënt. Waar nodig loopt de hoofdbehandelaar mee. De transferverpleegkundige is dagelijks aanwezig voor overleg. Drie keer per week vindt er een multidisciplinair overleg plaats met de transferverpleegkundige, fysiotherapeut, logopedie, ergotherapie, diëtiste, verpleegkundigen en de ziekenhuisarts. In dit multidisciplinair overleg wordt een proactief verpleegkundig en paramedisch plan opgesteld en worden aanvragen gedaan voor een vervolgtraject.

Door op deze manier samen te werken leveren we meer aansluitende zorg passend bij de complexe zorgvraag van patiënten met multimorbiditeit. Het streven is binnen 48 uur (of zo snel als mogelijk) te komen tot een diagnose en behandelplan. De uitkomst kan zijn dat een patiënt overgenomen wordt op de afdeling van een van de verschillende hoofdbehandelaars. Indien behandeling door meerdere specialisten nodig blijft, blijft de patiënt opgenomen op de ISA.

Doelen en effecten:

• Meer aansluitende zorg passend bij de soms complexe zorgvraag van patiënten met multimorbiditeit.
• Sneller komen tot een diagnose en behandelplan voor de patiënt.
• Indien passend <48 uur doorstroom naar een van de subafdelingen (interne geneeskunde, longgeneeskunde, cardiologie of geriatrie).

De toegevoegde waarde van de ISA voor de patiënt is dat de zorg minder gefragmenteerd geleverd wordt. Er komen voor de patiënt minder verschillende dokters aan bed. Het beleid is eenduidiger en sneller. Bijbehorende succesfactor is dat het initiatief voortkomt uit het enthousiasme van artsen zelf. Het team was gemotiveerd om het project te laten slagen en er is gedacht vanuit de patiënt en wat daar omheen nodig is of eventueel aangepast kan worden.

Het initiatief is ontstaan rondom een, soms lastige, categorie patiënten waar veel vakgroepen mee te maken krijgen. Tot het ontstaan van de ISA werd de zorg gefragmenteerd geleverd: ‘we vroegen elkaar in consult en zagen deze patiënten allemaal apart’. Soms was het bijvoorbeeld moeilijk om af te stemmen wie de hoofdbehandelaar zou moeten zijn. Door deze zorg als behandelteam te leveren geeft het juist energie. ‘Dit is een initiatief over grenzen van vakgebieden heen’ vertelt Margot van Ingen, ziekenhuisarts in het JBZ. Van Ingen: ‘De patiënt staat centraal, niet de afdeling of het ‘vakje’ waarin de patiënt moet. Dit past helemaal in de zorg van de toekomst!’

Door onderzoek te doen naar effecten en daarmee bewijs te leveren dat het werkt, hopen de betrokkenen het ISA-initiatief te kunnen borgen. Zo kan namelijk het gesprek worden aangegaan met de zorgverzekeraars. Het ziekenhuis ondersteunt daarbij.

Binnenkort wordt een artikel gepubliceerd met meetbare resultaten n.a.v. een onderzoek door de betrokken geriater en een student. Hierover later (na publicatie) meer, maar de eerste resultaten zijn veelbelovend, namelijk:

• Een kortere opnameduur: mediaan ongeveer 1 dag korter
• Minder consulten
• Grote patiënttevredenheid

Tips & Tricks

• Een ISA lijkt vrij goed toepasbaar. Het vergt wel een andere organisatie van de zorg en de verpleegkundigen. Om een dergelijke afdeling te laten slagen heb je een dedicated floormanager nodig. In het JBZ heeft men ervoor gekozen om een ziekenhuisarts daarin een essentiële rol te geven.
• Het is belangrijk gebleken om zo vroeg mogelijk iedereen te betrekken bij het proces van het vormen van de ISA. Het was lastiger om collega’s te motiveren en mee te krijgen wanneer zij pas later aanhaakten bij het initiatief en het gevoel hadden ‘voor een voldongen feit te staan’.
• De zorgzwaarte voor verpleegkundigen is iets zwaarder, dus op de ISA staan meer verpleegkundigen ingeroosterd voor minder patiënten. Omdat de zorgzwaarte op andere beschouwende afdelingen juist afneemt door de ISA, komen deze verpleegkundigen daar vandaan.
• Het initiatief is gefinancierd vanuit de KIPZ gelden. Eerst is er een pilot gedraaid en nu vindt het onderzoek naar effecten plaats. Daarna volgt een gesprek met de zorgverzekeraar. JBZ heeft een innovatiefonds en biedt ook ondersteuning vanuit het bestuur voor dit soort initiatieven. De COVID-periode is wel een belangrijke facilitator geweest.
• Margot van Ingen (ziekenhuisarts) werkte voorheen voor de afdeling cardiologie en werkt nu volledig op de ISA. De tijdsinvestering van de medisch specialisten is vooral ANDERS en niet MEER. Ze hebben nu bijvoorbeeld minder tijd nodig voor supervisie. Dit is namelijk precies de patiëntencategorie die tijdens supervisiemomenten het meeste tijd in beslag nam. Uiteindelijk gaat het ook om patiënten die voorheen net zo goed opgenomen zouden worden, alleen dan op een van de betrokken afdelingen (interne geneeskunde, longgeneeskunde, cardiologie of geriatrie) en dan met anderen in consult. Dat kostte voor iedereen afzonderlijk juist meer tijd. De ISA wordt gedaan door de specialisten zelf en niet door AIOS, dus er is geen extra supervisie nodig en er wordt snel een behandelplan gemaakt.

Meer Weten?

Meer weten over dit onderwerp? Raadpleeg onderstaande links voor meer achtergrondinformatie.

 Hoe de coronacrisis leerde dat samenwerken loont | medischcontact 
 Video over de Intensieve Samenwerkingsafdeling – Jeroen Bosch Ziekenhuis 
 Presentatie ISA
 Wetenschapsposter ISA

Kijk ook op de website van het Programma Tijd voor Verbinding voor meer praktijkvoorbeelden.