Toekomst gezondheidszorg sterk afhankelijk van ontwikkeling zorgprofessionals
De toekomst van de gezondheidszorg wordt mede bepaald door maatschappelijke trends. Bovendien staat die toekomst sterk onder invloed van de wijze waarop zorgprofessionals invulling geven aan hun vak. Je kunt dus ook stellen: het zorgvak verlangt van betrokkenen dat ze zich blijven ontwikkelen en bijscholen. Drie deskundigen – die tevens optreden als spreker tijdens onderwijsprogramma’s – laten in hun reactie zien dat structurele ontwikkeling telkens noodzakelijk blijft.
Prof. dr. Anne Marie Weggelaar,
Hoogleraar Innovatie en Transformatie, Tilburg University
Prof. dr. Anne Marie Weggelaar, sinds juli 2022 bijzonder hoogleraar Innovatie en Transformatie in de Zorg aan Tilburg University, benadrukt dat de zorgsector eigenlijk onvoldoende heeft nagedacht hoe nieuwe technologie in werkprocessen geïntegreerd moet worden. “Hierdoor creëren innovaties vaak meer werk in plaats van minder. Neem een nieuwe technologie als thuismonitoring van demente ouderen. Dat vraagt om een diepgaande herziening van zorgprocessen. Eigenlijk gebeurt dat zelden. Vaak is er een gebrek aan samenwerking tussen ontwikkelaars en zorgverleners, terwijl de innovaties als commerciële producten worden gezien. En dus niet als een oplossing die men creëert in samenwerking met de zorgsector.”
Weggelaar benadrukt dat er bovendien een tekort is aan middelen om innovaties in de praktijk te brengen en ermee te experimenteren. De regelgeving is streng, en innovatie moet vaak aan allerlei eisen voldoen voordat er geëxperimenteerd kan worden. “Als ik een particulier voorbeeld mag noemen: mijn demente moeder kreeg een duur monitorsysteem geïnstalleerd, dat eigenlijk meer stress opleverde dan het oploste. Uiteindelijk hebben we zelf een goedkopere oplossing gevonden met een indoor beveiligingscamera. Dit voorbeeld laat in zien hoe de behoeften van zorgverleners en patiënten niet altijd goed worden vertaald in de geboden technologie.”
Wat je daarvan kunt leren, besluit Weggelaar, is dat er meer ruimte moet zijn voor experimenten en het delen van goede voorbeelden. “Zorgverleners zijn vaak te druk met het oplossen van directe problemen, zonder na te denken over structurele verbeteringen.”
“Praktische inzichten en wetenschap zijn mooi verbonden. Direct toepasbare ideeën voor de praktijk.
Deze vrouw weet waar ze het over heeft, dat voel je aan alles”
Ruth van der Esch, Regiomanager ActiVite
Prof. dr. Bob de Wit,
Hoogleraar Strategic Leadership, Nyenrode Business Universiteit
De constatering die Weggelaar opwerpt, is een mooi bruggetje naar prof. dr. Bob de Wit, hoogleraar Strategic Leadership aan Nyenrode Business Universiteit. De zorgsector an sich is niet direct zijn core business, maar wat hij wel onderzoekt, is hoe de samenleving er in de toekomst komt uit te zien. En dus ook wat voor impact dat heeft op de gezondheidszorg. Een belangrijk onderdeel daarvan is preventie. We hebben de zorg zo ingericht dat patiënten pas in het ziekenhuis worden opgenomen als het eigenlijk al te laat is. De Wit vergelijkt dat met een jaarlijkse APK-keuring voor de auto. “Je kunt jaar na jaar in je auto blijven rijden tot het moment dat deze gebreken begint te vertonen. Bij ernstige gebreken wordt dat waarschijnlijk een dure reparatie, maar met een jaarlijkse APK kun je veel ellende voorkomen: met tussentijdse metingen kun je kleine ingrepen doen. Met behulp van nieuwe technologieën, zoals smart watches, kun je al heel aan preventie doen. Op basis van die metingen kun je preventief je gezondheid in de gaten houden.”
Een tussenliggend probleem is dat we de wereld hebben vormgegeven zoals die nu bestaat. Dat geldt voor vervoer en transport (waarom hebben we bussen, treinen en taxi’s nodig als we straks beschikken over zelfrijdende auto’s?) en dat geldt dus ook voor de gezondheidszorg, die pas in het geweer komt op het moment dat de gezondheid van de mens aan reparatie toe is. “Toch merk ik wel een kentering, ook onder verzekeringsmaatschappijen. Niet zozeer de ziekte, maar de gezondheid van mensen wordt de grote driver van de gezondheidszorg.” aldus De Wit, die daarmee ook constateert dat er nieuwe skills nodig zijn voor professionals in de zorg. Want de vraag is ook: hoe zorg je ervoor dat mensen slechte gewoonten (roken, alcohol, weinig bewegen) afremmen en nieuwe gewoontes oppakken?
“Bob schetst een toekomstbeeld vanuit historisch perspectief.
Hij maakt problematiek tastbaar en geeft handvatten om een visie en strategie te ontwikkelen ondanks onzekerheid”
Danielle Gorter, bestuurder Thuiszorg
Prof. dr. Dennis Vink,
Hoogleraar Finance and Investment, Nyenrode Business Universiteit
Voor wat betreft de zorgsector en kosten, zijn we aan het goede adres bij prof. dr. Dennis Vink, hoogleraar Finance and Investment aan Nyenrode Business Universiteit. De kerntaak van zorginstellingen is klip en klaar: ze dienen een goede kwaliteit zorg te verlenen aan patiënten. Financieel gezien bestaat er echter een complexe driehoek tussen zorgverzekeraar, zorginstelling en overheid. “De grootste inkomstenstroom verloopt tussen zorgverzekeraar en zorginstelling, terwijl er ook kleinere stromen zijn, zoals inkomsten uit onderzoek. Momenteel staan zorginstellingen er financieel niet goed voor vanwege onvoldoende inkomsten om de kosten, zoals energie en duur ingehuurd personeel, te dekken. Ook innovatie wordt belemmerd door gebrek aan financiële middelen.”
Vink toont zich behoorlijk kritisch in zijn observaties, te meer omdat er een scheve verdeling bestaat tussen de rijkdom van zorgverzekeraars en de financiële druk op zorginstellingen. Zorgverzekeraars maken hoge winsten en keren dividend uit, terwijl zorginstellingen worstelen om financieel overeind te blijven. Dit systeem is onevenwichtig en zou moeten veranderen, waarbij de overheid een rol moet spelen in het herstellen van deze balans.
“De Raad van Toezicht van zorginstellingen schiet vaak tekort in financieel toezicht, vanwege gebrek aan kennis en middelen. Dit leidt tot verkeerde beslissingen, zoals het aangaan van hoge schulden voor infrastructuurinvesteringen die niet betaalbaar zijn op lange termijn. Een herziening van het financiële systeem en betere ondersteuning van zorginstellingen zijn noodzakelijk om de continuïteit en kwaliteit van zorg te waarborgen.”
“Onderwerpen als jaarcijfers komen in de geneeskunde opleidingen nauwelijks aan bod.
Een bredere kennis hiervan is echter nuttig voor alle medische specialisten, met name voor de vrijgevestigde,
omdat zij hun praktijk vorm moeten geven in een financieel landschap waar ze weinig van weten”
Marinus Nouwen, anesthesioloog Gelderse Vallei
Om de zorg toekomstbestendig te maken, is het cruciaal dat zorgprofessionals zich continue blijven ontwikkelen. Vereisten hiervoor zijn voortdurende educatie, integratie van nieuwe technologieën en betere communicatie tussen de ontwikkelaars en zorgverleners. Als dit wordt ingevuld, kan de zorg efficiënter, rendabeler, veerkrachtiger en meer patiëntgericht worden. En daar is iedereen bij gebaat.
De drie sprekers die in deze tekst aan het woord komen, zijn regelmatig te gast tijdens het onderwijsprogramma van Zorgvisie Academy. Deze opleidingsaanbieder biedt in samenwerking met Nyenrode Business Universiteit executive onderwijs aan voor managers, bestuurders en toezichthouders over actuele thema’s in de zorg. Die noodzaak is in de huidige samenleving, onder andere door toenemende vergrijzing, actueler dan ooit. Het is cruciaal dat zorgprofessionals zich blijven ontwikkelen om de kwaliteit van de zorg te waarborgen en de sector toekomstbestendig te maken. Door permanente educatie kunnen zij nieuwe technologieën effectief integreren, preventieve zorgmethoden toepassen en beter omgaan met financiële uitdagingen. Dit leidt tot efficiëntere zorgprocessen, verbeterde patiëntbegeleiding en een veerkrachtige zorgsector die voorbereid is op toekomstige ontwikkelingen.
