Niet iedereen is het daarmee eens. We zouden zorg wat minder moeten vergelijken met de aanschaf van een elektrische tandenborstel en meer met de brandweer, vindt een specialist ouderengeneeskunde. “Zorg is geen product, maar zorg is hulp aan hulpbehoevende mensen. Als mijn huis in brand staat, ga ik niet eerst op zoek naar het beste brandweerkorps. Ik zou ervan uit moeten kunnen gaan dat alle brandweerkorpsen aan de kwaliteitsnormen voldoen.”

Kwaliteit als één van de criteria

“Zorg moet overal in Nederland op voldoende behoorlijk niveau zijn”, schrijft ook een psychiater. Volgens diegene is het pas bij stagnerende zorg wenselijk te komen tot verwijzing naar een gespecialiseerd centrum. “Onderlinge samenwerking is daarbij essentieel. Niet de zwart-witverdeling goed of niet goed. Dat doet geen recht aan de veelheid van factoren die allemaal in de zorg spelen. Kwaliteit is een van de criteria waarop patiënten kiezen.”

Moeilijk meetbare facetten

Een CEO in de ziekenhuiszorg is het oneens met de stelling “omdat dit soort zoeksites vaak heel gebrekkig zijn en vanuit een bepaalde invalshoek zijn opgezet. Kwaliteit, is dat bijvoorbeeld zoals zorgverzekeraars zich dat vaak voorstellen: goedkoop? Of heeft het met veel meer en moeilijker meetbare facetten te maken? Ik denk het laatste. In sommige gevallen zoals sterfte bij een bepaalde specifieke vorm van kanker zou het iets kunnen zeggen. Maar in heel veel gevallen klopt er niet veel van dit soort cijfers. Bovendien werkt het in de hand dat enkel op dit soort cijfers gestuurd wordt waardoor de rest van de andere belangrijke zaken verwaarloosd wordt.”

Plaatsvervangende schaamte

Reacties waarin ongeloof over de transparantie in de Nederlandse gezondheidszorg werd geuit, domineren. Een huisarts schrijft: “De basis van dit – veel te dure – stelsel was destijds: * Meer keuze * Meer transparantie * Betere zorg dichtbij * De patiënt eindelijk centraal * Meer betrokkenheid van de patiënt bij de keuze van behandeling… en ik kan wel even doorgaan. De feiten liegen niet. Dat deze poll überhaupt nodig blijkt, bijna 20 jaar na introductie van dit stelsel, zou toch te denken moeten geven. Plaatsvervangende schaamte.”

“En zeg niet dat het niet mogelijk is om ziekenhuizen eerlijk te vergelijken”, aldus een adviseur in de ziekenhuiszorg. “Er is de afgelopen jaren zeer veel geld geïnvesteerd in het registreren, meten en analyseren van de data maar steeds worden drogredenen opgevoerd om de cijfers maar niet openbaar te hoeven maken. Zorgverzekeraars slaan niet met de vuist op tafel om de zaak nu eindelijk eens te publiceren. Het ministerie en de inspectie evenmin.”

Grote verschillen

Een belangenbehartiger van patiënten is het ‘heel erg eens’ met de stelling. “Veel patiënten gaan ervan uit dat het niet uitmaakt in welk ziekenhuis je zorg krijgt. De praktijk is echter anders. Uit verschillende onderzoeken weten we dat er grote verschillen kunnen zijn.” Bovendien verschilt het aanbod enorm, stelt een andere patiëntvertegenwoordiger.

Stimulans voor ‘achterblijvers’

“Patiënten en doorverwijzers moeten natuurlijk weten waar en bij wie de zorg voldoet aan de standaarden. Door informatie (op toegankelijke wijze) publiek te maken gaat er bovendien een extra stimulans uit voor ‘achterblijvers'”, schrijft een programmamanager in de eerstelijnszorg.

Betere inzet van zorgmensen

Meer transparantie zou ook positief effect hebben op de inzet van zorgprofessionals, stelt een CEO. “Als mensen niet van het kastje naar de muur worden gestuurd en direct op de juiste plek komen, zorgt dit ook voor betere inzet van zorgmensen.”

Toezicht

“De Nederlandse (medische) zorgsector blinkt uit in geslotenheid”, schrijft een medewerker in corporate affairs. “Niet alleen in de onduidelijkheid over kwaliteitsverschillen, ook in het toezicht. Afgezien van het tuchtrecht dat nog altijd in deze sector geldt, is er de zelfregulering als het gaat om het toezicht: vrijwel altijd wordt er in raden van toezicht gekozen voor opvolging van toezichthouders uit eigen kring. Onder het mom van ‘wij weten zelf het beste wat goed is voor de patiënt’ worden wetenschappelijke inzichten die al decennia in andere sectoren gemeengoed zijn geworden, stellig en vasthoudend zoveel mogelijk uitgebannen of tegengewerkt: schaalvergroting, transparantie over kwaliteitsverschillen, extern toezicht. Het is tekenend dat zelfs een ‘old boy’ als Ernst Kuipers moest vaststellen dat de medische zorg in Nederland – net als het onderwijs – gemeten naar internationale maatstaven ver achterop is geraakt.”

Oliebollentest

Een respondent: “Er zijn voldoende gegevens waarmee de zorgkwaliteit in zorginstellingen transparant gemaakt kan worden. Maar het zijn die zorginstellingen die het openbaar maken ervan tegenhouden. Dat moet veranderen; zodanig dat de angst voor de bekende ‘AD oliebollentest’ wordt weggenomen, en niet meer als drogreden kan worden gebruikt om kwaliteitsverschillen niet transparant te maken. Dus met nuance, zodat een eerlijk beeld ontstaat over de echte deskundigheid en ervaring en patiënten eindelijk een eerlijk inzicht krijgen in verschillen die er voor hen echt toe doen. Da’s nog best een puzzel, maar dat is geen reden om er niet samen met alle betrokkenen aan te beginnen.”