Duurzaamheid

Ziekenhuiszorg
Radboudumc-bestuursvoorzitter Bertine Lahuis en intensivist Hugo Touw

Bertine Lahuis: ‘Er valt veel te winnen in het doorbreken van gewoontes’

Met Cathy van Beek in de voorhoede startte Radboudumc twaalf jaar geleden haar groene reis. Inmiddels zijn de CO2-doelstellingen voor 2030 gehaald. Next stop: duurzaamheid inbouwen in alle zorgpaden. “Duurzaamheid is geen apart hoofdstuk, maar moet een dagelijks onderdeel van onderwijs, onderzoek en zorg zijn”, vertellen bestuursvoorzitter Bertine Lahuis en intensivist Hugo Touw.
Duurzaamheid
Op de foto: Ilyes Machkor

‘Duurzaamheid vraagt een regionale aanpak’

Tijdens de geboorte van zijn zoontje werd Ilyes Machkor (31) geconfronteerd met de enorme afvalberg in het Dijklander Ziekenhuis. Het vormde voor hem het startschot om zich in te zetten voor een groene zorgsector. Eerst in het ziekenhuis, nu bij Zilveren Kruis. “Ik wil systemische obstakels opruimen.”
Passende zorg
Daktuin Pennemes

Vijf ideeën voor een gezonde werk- en leefomgeving

Van dagbesteding en behandeling in de buitenlucht tot kippen in het verpleeghuis en een oefentuin voor fysiotherapie. Een healing environment leidt tot gelukkige medewerkers en zorgvragers. In deze aflevering van Groene rakkers deelt Zorgvisie vijf goede voorbeelden uit de cure en care.
Ziekenhuiszorg
Op de foto: arts-onderzoeker Eva Cohen

‘Soms moet je tegen heilige huisjes schoppen’

De verspilling van wegwerpmaterialen wakkerde bij Eva Cohen (28) een groen vuurtje aan. Via onderzoek, onderwijs en de zorg bouwt zij aan een duurzame zorgsector. “Patiënten willen klimaatvriendelijkere keuzes maken wanneer deze niet afdoen aan de kwaliteit.”
Duurzaamheid
Celina Kroon, programmamanager duurzaamheid, en bestuurder Josefien Kursten. Foto: UMC Utrecht

Kursten (UMC Utrecht): ‘Duurzaamheid is de katalysator van veel positieve veranderingen’

In het UMC Utrecht is duurzaamheid onderdeel van de strategie en jaarplannen. Er is budget vrijgemaakt en er werkt een groep van 30 greenteams aan initiatieven op het gebied van duurzaamheid. Bestuurder Josefien Kursten ziet daarmee veel positieve veranderingen ontstaan binnen de organisatie. “Het geeft verrassende inzichten en zet aan tot anders denken.”
Duurzaamheid
Medicijnen

‘Sta stil bij elke pil’

Nederland gooit per jaar ruim 100 miljoen euro aan ongebruikte medicijnen weg. Tegelijkertijd belandt jaarlijks zo’n 190 ton aan medicijnresten en 30 ton contrastmiddelen in het oppervlaktewater. In Groene rakkers deelt Zorgvisie voorbeelden die beter zijn voor het milieu en de portemonnee. Deze keer: vijf manieren om medicatieverspilling te voorkomen.

Arend Jan Poelarends: ‘Schep de juiste voorwaarden, dan gaat duurzaamheid vanzelf’

Was duurzaamheid eerst iets van vastgoed en facilitair, inmiddels vormt het het hart van de strategie van St. Jansdal. Met het motto ‘Dit doen wij, wat doe jij?’ en een duurzaamheidsfonds wil het ziekenhuis de hele werkvloer mobiliseren. “We moeten geroutineerd worden in verandering.”
Op de foto bestuursvoorzitter Edwin van der Meer en teamlid Arch Prins van het BovenIJ

Edwin van der Meer over duurzaamheid: ‘Niet trutten, gewoon doen’

In aanloop naar de Jeroen Meijerink Award spreekt Zorgvisie elke week een genomineerde groene leider. In deze aflevering: bestuursvoorzitter Edwin van der Meer en teamlid Arch Prins van het BovenIJ. Het BovenIJ sleepte als één van de eerste ziekenhuizen de gouden Milieuthermometer zorg binnen en reduceerde de directe CO2-voetafdruk met 82 procent. “We moeten niet trutten, maar doen”, vertelt Van der Meer.
Foto van Josefien Kursten, bestuurder van UMC Utrecht

Josefien Kursten: ‘Duurzaamheid geeft energie’

Als jong meisje op het Brabantse platteland zag Josefien Kursten dat het door overbemesting de verkeerde kant op ging met de natuur. “Hetzelfde geldt voor de zorg. Als je kijkt naar alle disposables, dan weet dat het anders kan en moet.” Tijdens het Zorgvisie-congres Duurzame en circulaire zorg deelt de bestuurder van het UMC Utrecht haar geleerde lessen om integraal te vergroenen.
Overhandiging landelijke rapportage Groene Barometer bij minister Dijkstra

Zo reduceer je de CO2-voetprint van de OK met 75 procent

Operatiekamers (OK’s) zijn de grootste vervuilers van het ziekenhuis. De komst van de Barometer Groene OK moet daar verandering in brengen. De landelijke rapportage geeft tien actiepunten waarmee zorgbestuurders de CO2-voetprint van de OK drastisch kunnen verminderen. “Eenvoudige veranderingen kunnen al tot een grote milieuwinst en kostenbesparing leiden”, aldus Frank Willem Jansen, voorzitter van het Landelijk Netwerk de Groene OK.

Over duurzaamheid

Maatschappelijk verantwoord zorg aanbieden

Bij het thema duurzaamheid in de context van gezondheidszorg kun je denken aan uiteenlopende zaken. Tegengaan van verspilling in de zorg, omgaan met medisch afval, energieneutraal bouwen, levensbestendig wonen, flexibel en dus toekomstbestendig zorgvastgoed, duurzaam personeelsbeleid, duurzame voeding en ‘healing environment’ zijn ontwikkelingen die geassocieerd worden met duurzaamheid in de gezondheidszorg.

Lees meer

Al deze vormen van duurzaamheid zijn te scharen onder de term maatschappelijk verantwoord ondernemen. Verbeteringen op het gebied van duurzaamheid in deze brede betekenis van het woord leiden niet alleen tot kostenbesparingen, maar ook tot meer kwaliteit van zorg en dus tevredenheid onder cliënten en medewerkers.

Verspilling in de gezondheidszorg

Alleen al door verspilling tegen te gaan, verbetert een zorgorganisatie haar duurzaamheid, realiseert besparingen en bevordert het welzijn van haar cliënten. Een belangrijk onderwerp is medicatie. In ieder medicijnkastje bevindt zich wel een bijna volle tube zalf of halfvolle pillenstrip die daar vaak blijft liggen tot de houdbaarheidsdatum ruim overschreden is. Begin 2017 bleek uit onderzoek van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen en apothekersorganisatie KPMG voor Omroep Max dat huisartsen en apotheken overgebleven medicatie soms ter beschikking stellen aan patiënten met een krappe portemonnee. Ook overbehandeling, onnodige röntgenfoto’s en mri-scans vormen een bron van verspilling en ongewenste belasting van de patiënt of cliënt.

Duurzame afvalverwerking

Zorginstellingen, laboratoria en apotheken produceren grote hoeveelheden afval. Deels is dat gevaarlijk afval oftewel specifiek ziekenhuisafval (sza) dat alleen door vergunninghouders mag worden beheerd. Ook voor het als afval de zorginstelling verlaat, is het werken met gevaarlijke stoffen een belangrijk aspect van duurzame bedrijfsvoering. Verder worden in zorginstellingen natuurlijk grote hoeveelheden wegwerpmateriaal gebruikt; denk alleen al aan incontinentiemateriaal. Verschillende bedrijven hebben zich gespecialiseerd in de duurzame verwerking van dat afval.

Duurzaam (ver)bouwen

In 2020 moeten alle lidstaten van de Europese Unie eisen geformuleerd hebben voor het energiegebruik van nieuwe gebouwen. Met het oog daarop heeft SBRCURnet, het kennisnetwerk voor de bouw, de nZEB-tool om een nearly Zero Energy Building te realiseren. Ook zorginstellingen, die doordat ze 24/7 in bedrijf zijn veel energie gebruiken, zullen aan deze eisen moeten voldoen. Begin dit jaar bracht de Technische Universiteit Eindhoven een rapport uit over het project nZEB Hospital Buildings dat zij samen met Royal HaskoningDHV uitvoert. Als de energieprijzen stijgen, gaat duurzaamheid bovendien hand in hand met een directe besparing in de kosten. Bij nieuwbouw en renovatie zijn vele mogelijkheden voorhanden. Verschillende partijen bieden ondersteuning en advies. Zo heeft stichting Urgenda verschillende initiatieven ontwikkeld om de zorg te verduurzamen. Het Kenniscentrum Wonen-Zorg van Aedes-Actiz heeft het programma Duurzaam Thuis ontwikkeld om renovaties te bevorderen die een woning tegelijkertijd energieneutraal als levensbestendig maken. Het Milieuplatform Zorg, branchevereniging van intramurale zorginstellingen voor kennisuitwisselingen en kennisopbouw voor een duurzame bedrijfsvoering, stelt een tool ter beschikking om te meten hoe goed een zorginstelling scoort op duurzaamheid: de milieuthermometer. Ook stichting Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen, heeft twee tools ontwikkeld voor het meten van duurzaamheid: MVO-balans (gratis) en de Milieubarometer (gratis proefjaar). Daarnaast zijn er adviesbureaus die zich gespecialiseerd hebben in verduurzaming van zorgvastgoed.

Duurzame bedrijfsvoering

De stichting MVO Nederland heeft als missie bedrijven en organisaties te inspireren om samen ‘klimaatneutrale, circulaire en inclusieve bedrijfsmodellen’ te realiseren. De stichting heeft een apart netwerk voor de zorg MVO Netwerk Zorg dat met bijeenkomsten, een kennisdossier en allerlei andere initiatieven de sector helpt bij duurzaamheid.

Duurzaam personeelsbeleid

De personeelstekorten in de zorg versterken het belang van duurzaam personeelsbeleid. De brancheorganisaties besteden hier dan ook aandacht aan. Zo biedt Actiz haar leden de hr-tool Seniorkracht voor duurzaam inzetbaarheidbeleid en organiseerde de VGN verschillende webinars voor strategisch personeelsbeleid. Ook de CNV draagt haar steentje bij met haar initiatief Sterk in je werk, zorg voor jezelf.

Duurzame voeding

Stichting Diverzio is een van de partners van MVO Nederland Netwerk Zorg en bevordert de inkoop van duurzaam geproduceerd eten en drinken in de sectoren zorg en welzijn, overheid en onderwijs. Ook is er tegenwoordig veel aandacht voor het tegengaan van voedselverspilling. Een van de voorlopers op dit gebied is de Maartenskliniek.

Uitgelicht congres

Wendbaar projectmanagement in complexe omgevingen